Angstaanvallen zijn geen onderwerp voor bij de koffieautomaat. Gek eigenlijk, want één op de vijf mensen in Nederland heeft er weleens last van. Maar wat is zo’n panic attack precies? En hoe ga je ’m te lijf?
Stresstoestand
Stel je voor: je bent in standje couch potato aan het genieten van een heerlijk avondje Netflix als je plots druk op je borst voelt. Het gevoel wordt erger en binnen enkele minuten vergezeld door hartkloppingen en benauwdheid. De druk op je borst verandert in pijn en je begint te hyperventileren. Het lijkt wel een hartaanval – ga je dood? Eenmaal aangekomen in het ziekenhuis blijkt er niets aan de hand. Het overkwam Lily (32) toen ze 25 was. Ze had geen hartaanval, maar een paniekaanval: “ik ben met spoed naar het ziekenhuis gegaan waar er allerlei scans werden gemaakt, maar daar was niks op te zien. Ik was helemaal in orde. Het zat tussen m’n oren.”
Iedereen is weleens angstig, maar bij een paniekaanval is die angst zo heftig dat je lichaam in een stresstoestand schiet en je hersenen denken dat je een hartaanval hebt. Er is sprake van een paniekstoornis als de aanvallen met regelmaat voorkomen, zoals bij Lily. En Lily is niet de enige. Sterren als Jennifer Lawrence, Lena Dunham, John Mayer, Gisele Bündchen en Adele hebben ook last van paniekaanvallen.
Brein en hormonen
Volgens een peiling van de American Psychiatric Association, de belangrijkste beroepsvereniging voor psychiaters in de Verenigde Staten, geeft 39 procent van de Amerikanen aan in 2018 meer angstgevoelens te hebben ervaren dan het jaar ervoor. En meer lokaal: volgens het Trimbos-instituut krijgt één op de vijf Nederlanders in zijn of haar leven te maken met een angststoornis. Een angststoornis komt voor bij alle leeftijden, maar met name bij mensen tussen de 25 en 40 jaar. Een paniekstoornis valt onder de angststoornissen, maar is erger, intenser, en komt voor bij 3,8 procent van de Nederlandse bevolking. Ook een interessant feitje: het overkomt vrouwen vaker dan mannen. Waarom dat zo is, is nog niet bekend. “Het kan te maken hebben met de vrouwelijke hormonen, maar ook met het vrouwelijk brein, dat anders in elkaar zit dan het mannenbrein. Of met een combinatie van beide”, legt Jeroen Geurts, hersenonderzoeker en hoogleraar Translationele Neurowetenschappen aan het Amsterdam UMC, uit.
Ook de oorzaak van paniekaanvallen is niet eenduidig volgens Geurts: “Er is nog veel te ontdekken, maar er is ook al aardig wat bekend. Zo weten we dat iemands vatbaarheid voor een paniekaanval een combinatie is van de hersenontwikkeling op cruciale momenten tijdens de jeugd en puberteit, en van genen en factoren van buitenaf: de sociale omgeving en de werksituatie, maar ook stress, vermoeidheid en veranderingen in het leven.
Maak een vuist tegen angst
Slaat de paniek toe? Deze tips van internationale experts geven verlichting.
• Blijf weg van cafeïne en suiker, die kunnen angst triggeren of ervoor zorgen dat je symptomen ervaart terwijl er niks aan de hand is.» Bridget McKinney, PhD en counselor, Louisiana
• Was je gezicht met koud water, bel een vriendin, of maak een vuist en houd die met beide handen vast – zodra je ’m weer loslaat, voel je je hele lichaam ontspannen.»
Lori Evans, psycholoog, New York
• Een aanval herkennen en er niet bang voor zijn, kan helpen ’m in de kiem te smoren. Als je ’m voelt opkomen, zeg dan ‘Hé vriend, zullen we het niet te lang laten duren?’ in plaats van ‘O mijn god, wat gebeurt er?’. Zo’n aanpak relativeert de angstaanval, waardoor die beter te managen is.»Cheryl Carmin, psycholoog en professor aan Ohio State University Wexner Medical Center
Lees het hele verhaal in het september nummer van Marie Claire.
Tekst: Sylvia Blazer | Beeld: Pablo Delfos
