Die nieuwe bloes verstoppen en later tegen je partner zeggen dat je ’m al had. Zogenaamd ‘teruggevonden tijdens het mariekondoën’. Herkenbaar? Financiële ontrouw is minder onschuldig dan journalist Alice van Essen (zelf zo’n stiekeme koper) tot nu toe dacht.
Shopaholic
Lees ook: Bij deze 7 banen verdienen vrouwen méér dan mannen
“Niet lang geleden, we waren net een weekje weg geweest, zat ik op de terugweg in de auto te rommelen met mijn telefoon en creditcard, in de hoop dat niemand het zou zien. Na zeven dagen in de natuur had ik een grote behoefte aan een nieuwe zwarte broek. Maar ja, we hadden net een dure week weg achter de rug en vóór dat weekje weg hadden de man en ik een serieus gesprek over onze financiën gehad. Hij had kort daarvoor een nieuwe werkstap gezet, was zijn eigen onderneming begonnen. Dat had ik toegejuicht, want het roer omgooien en nieuwe dingen leren, daar ben ik wel van. Maar dit roer betekende ook: voorlopig zeer weinig inkomsten en geen garantie dat we binnen een aantal jaar stinkend rijk zouden zijn. Daar gaat het natuurlijk ook helemaal niet om in het leven, dus ik knikte braaf ja en amen toen hij uitlegde dat we nu toch echt een beetje op onze uitgaven moesten gaan letten. Op papier sta ik daar helemaal achter. In de praktijk blijkt het stukken lastiger. Want bijna wekelijks bedenk ik wel iets wat ik móet hebben, en dat gaat bijna altijd over kleding: een lange geruite jas, een flesgroene bloes met ruches, een mom jeans, Isabel Marant-lookalike-boots, een zwarte high-waist ribbroek. Maar goed, we hebben kort geleden dat gesprek gevoerd, dus nu moet ik mijn aankopen stiekem naar binnen loodsen en verstoppen in de kledingkast. En als ik die opvallende groene bloes eindelijk aandurf, lieg ik dat ik die weer vond tijdens het mariekondoën. Niet dat de man boos wordt als hij erachter komt dat-ie toch nieuw is, want zo is hij nou ook weer niet, maar ik voel zelf ook wel dat het oneerlijk is wat ik doe. We hadden samen voor een nieuwe situatie gekozen, maar als een verwende prinses blijf ik maar kopen. Er blijkt een naam te zijn voor mijn gedrag: financiële ontrouw. Ik geef toe: dat klinkt helemaal niet fraai.”
Terug naar je jeugd
“Ze zeggen dat je terug moet (in gedachten dan) naar het nest waar je uit komt, om je eigen relatie met geld helder te krijgen. Denkend aan mijn jeugd en de manier waarop mijn ouders met geld omgingen, lijkt me niet dat hier de basis werd gelegd voor mij als big spender. Mijn moeder ging heel verantwoord met geld om, hield in de eerste jaren van haar huwelijk keurig een huishoudboekje bij waarin ze alle uitgaven op een rijtje zette. Omdat ze geen eigen geld verdiende, durfde ze amper wat aan zichzelf uit te geven. Nu ik erop terugkijk, had ze zelfs een wat angstige relatie met geld, want rekeningen en afschriften lagen soms dagen ongeopend op het gangkastje, omdat ze liever niet wilde weten wat de schade was. Toen ik net uit huis ging, was haar invloed nog merkbaar: ik leefde zuinig en had aan het eind van de maand altijd geld over. Maar naarmate mijn leven drukker werd (man, baan, kinderen), ontstond het idee dat ik mezelf mocht belonen met mooie spullen.Om vermoeidheid en stress te bestrijden, gooide ik er gerust schoonheidsspecialistes, kappers en nekmassages tegenaan. En later, toen ik ging freelancen, vierde ik een gehaalde deadline vaak met een nieuw kledingstuk, sieraad of boek – soms nog voordat ik de factuur had verstuurd. Het geld rolde maar wat gemakkelijk. Dat kon omdat er ook voldoende binnenkwam. Maar nu de situatie is veranderd, moet ik mijn gedrag opnieuw onder de loep nemen.”
Econoom en publicist Erica Verdegaal vindt geld een heel belangrijk onderwerp in een relatie. “Samen praten over vroeger, of geld thuis een rol speelde en of je ouders zuinig waren, kan heel verhelderend zijn. Denk ook eens na over de vraag of je je arm of rijk voelde. Want je gevoel kan heel anders zijn dan hoe het daadwerkelijk was. Nog zoiets: associeer je geld met problemen of met vrijheid?” Alhoewel het weinig romantisch klinkt, adviseert Erica om vanaf het prille begin eerlijk te zijn over je houding ten opzichte van geld. Want nu je samen bent, kun je niet meer compleet je eigen financiële plan trekken.
Communiceren
Praten over geld: dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. “Geld zit zwaar in de taboesfeer”, geeft Verdegaal toe. “Ik merk het zelf ook; je kunt een vriendin vaak nog beter vragen naar wat ze met haar man in bed doet, dan naar het saldo op haar bankrekening. Dat komt doordat geld geassocieerd wordt met zaken als macht, kracht, status en vrijheid.”
Toch is het verstandig om in de periode dat je elkaar leert kennen, af te tasten hoe je allebei over geld denkt. Ben je zuinig en spaar je graag of geef je gemakkelijk uit? Ook het Nibud, het instituut dat voorlichting geeft over geldzaken, constateert dat jonge stellen vaak gaan samenwonen zonder geldzaken met elkaar te bespreken. Nibud-woordvoerder Gabriëlla Bettonville zegt hierover op de website infonu.nl (onder de rubriek financiën): “Het lijkt wel alsof geld in die beginperiode het minst belangrijk is. Ze bespreken totaal andere dingen. Zoals hoe de slaapkamer wordt ingericht. Als je niet weet hoe je partner over die essentiële dingen denkt, krijg je algauw irritaties. Maar het zit ook niet in onze aard om het over geldzaken te hebben. We denken dat het wel vanzelf loopt. Of we durven niet.”
Planners en doeners
Of je er nou over durft te praten of niet, het is volgens Erica Verdegaal heel normaal dat twee geliefden anders over geld denken. De Amerikaanse econoom Richard Thaler (die in 2017 de Nobelprijs voor Economie won) maakte al eerder onderscheid tussen twee verschillende financiële karakters: de planners en de doeners. Een planner kijkt vooral naar de lange termijn; een vette spaarrekening en een lijfrenteuitkering doen zijn hart sneller kloppen dan een nieuwe tv of een verre reis. Bij de doener reikt de planning niet verder dan de inhoud van de portemonnee. Hij leeft meer bij de dag en geeft gemakkelijk geld uit aan etentjes, rondjes in het café en vakanties. Nu houdt de liefde zich gelukkig helemaal niet aan deze strikte indeling, met als gevolg dat planners op planners, maar ook op doeners vallen en omgekeerd. In het geval van de planner-doener-combinatie is polderen de enige oplossing, aldus Verdegaal. “Het is in een relatie net zoals in de politiek: je moet compromissen sluiten. En dat is mooi, want zo hou je elkaar in evenwicht. Je moet de ander ook niet willen veranderen, maar proberen te waarderen dat die persoon anders is. Jij bent niet de maat der dingen, dus drijf de zaken niet op de spits. Zolang het niet de spuitgaten uitloopt qua zuinigheid of uitspattingen, wees dan mild.” En al leeft die ander nogal royaal, realiseer je dat een relatie nog altijd voordeliger is dan alleen wonen. “Je hebt samen een huis, twee inkomens, je deelt de vaste lasten. Zo bespaar je al snel ruim 30 procent ten opzichte van iemand die alleen leeft.”
Verschillend denken is niet erg, maat maak goede afspraken. Zorg dat je allebei op de hoogte bent van jullie geldzaken, dus laat niet een van beiden alles regelen. En, spreek bijvoorbeeld een maandelijks bedrag af dat je allebei vrij mag uitgeven.
Tekst: Alice van Essen | Beeld: BSR
