Nooit mister Right, maar altijd een heftige Heathcliff. Journalist Chantal van Wees blikt terug op een rits exen die allemaal één ding gemeen hebben: ze zijn niet lief. Waarom is de vraag en wat doe je eraan? I never make the same mistake twice; I make it five or six times, just to be sure. Die uitspraak is mij op het lijf geschreven. Met als gevolg dat ik terugkijk op een rits exen die in hun diversiteit allemaal één ding gemeen hebben: ze zijn niet lief. Misschien voor zichzelf, maar niet voor mij.
Laten we beginnen bij Tim, mijn eerste vriendje. Tim zat op dezelfde middelbare school, kende mijn ouders, die hem erg aardig vonden, want hij was zo’n vriendelijke en verantwoordelijke jongen. Na een schoolfeest zoenden we. Ik vond het drie keer niets! Alsof ik het met mijn broer deed. De vier boterhammen met Nutella die ik bij thuiskomst verslond, smaakten me beter dan mijn allereerste tongzoen. Exit Tim.
Vulkaan in mijn buik
Voor ik kon twijfelen aan mijn libido of geaardheid, verscheen Merijn ten tonele. En hoe: toen ik hem ontmoette was het alsof er een vulkaan in mijn buik ontplofte. Leadzanger van een band (natuurlijk niet de bassist, die zijn altijd lief), met het uiterlijk van de jonge Mick Jagger en de bijbehorende reputatie van player die hij al snel waarmaakte.
Maar dit was toch hoe liefde bedoeld was? Net als in de film: zoenen die me deden sidderen tot in mijn tenen, passionele nachten, speciaal voor mij gecomponeerde liedjes. Die liedjes waren overigens het enige wat ik van hem kreeg, want hij kocht liever een Yves Saint Laurent-jasje voor zichzelf dan bloemen voor mij – laat staan dat hij mij meenam voor een weekendje weg. Er was gerommel met groupies als ik een optreden miste, ik bracht dagen vergroeid met mijn telefoon door, wachtend tot hij zou bellen en zou zeggen dat het hem speet dat hij mijn verjaardag was vergeten, met de vriendin van de bassist had gezoend, et cetera. En dan, als het verlangen naar hem mij te veel werd, zelf maar weer bij hem op de stoep gaan staan en zeggen dat ik het hem allemaal vergaf als ik maar de zijne was. Nee, Merijn was geen lieve jongen. Toen hij het uitmaakte – hij was verliefd geworden op een ander – dacht ik dat ik doodging.
Maar ik leefde door, op naar het volgende verkeerde type dat als een rode draad door mijn liefdesleven stampte. De humoristische effectenhandelaar die me, toen ik speciaal voor hem naar Londen was gekomen, alleen in het hotel achterliet omdat hij toch liever met zijn vrienden ging stappen. De Colombiaanse überhunk met onvergetelijke dansmoves die tegelijkertijd iets met zijn ex bleek te hebben. Moet ik nog even doorgaan of heb ik mijn punt gemaakt?
Lief is saai
Ik ben niet alleen in mijn voorkeur. Veel vrouwen die ik ken vallen net zo vaak en hard voor niet lieve mannen. Het zijn geen zielige musjes die niets beters kunnen krijgen, maar stoere babes die wie dan ook kunnen verleiden. Navraag bij hen leert dat ze gewoon voor avontuur gaan, en dat is vaak bij een lief iemand ver te zoeken.
«Soms denk ik dat het een soort spel is dat het zo boeiend maakt”, zegt vriendin Maartje. “Als hij me niet wil, dan wil ik hem juist. Dan moet ik hem overwinnen. Dat maakt het spannend.” Ook bloedmooie en getalenteerde Penoza-actrice Sigrid ten Napel vertelde laatst in een interview dat ze altijd op fout valt. Quote: “Gecompliceerd, onbereikbaar, moeilijk te peilen. Woest aantrekkelijk vind ik dat.” Om eraan toe te voegen: “Liefde moet geen theekransje worden.” Met beide ben ik het eens. We vinden lief saai, om het even plat te zeggen. Zijn wij raar? Wat denken psychologen daarvan?
Voer voor Freud
Volgens relatiecoach en psycholoog Sylvia Van der Spek ligt het aan onze hersenen. “De spanning die een onvoorspelbare man je geeft, zorgt ervoor dat er adrenaline in je hersenen vrijkomt en dat geeft een kick, vergelijkbaar met euforie. Hierdoor denk je dat je nog nooit zo verliefd bent geweest. Maar eigenlijk houdt je lichaam je voor de gek. Bij een lieverd maak je geen adrenaline aan, want die creëert juist rust.”
Maar er is meer aan de hand. Bij mijn online onderzoek naar de psychologie achter het vallen voor niet-lief stuit ik telkens op dezelfde term, van Freud: repetition compulsion: ‘herhalingsdwang’. Het komt erop neer dat je een traumatische gebeurtenis uit je jeugd iedere keer probeert te herleven om er deze keer wel een ‘happy end’ aan te geven. Van der Spek legt uit: “Ergens tussen je nulde en vierde levensjaar vorm je een plaatje van de ideale man, op basis van persoonlijkheidskenmerken van je ouders. Als je een vader had die veel afwezig of emotioneel onbereikbaar was, dan voel jij je thuis bij soortgelijke mannen en ga je proberen bij hen wel de aandacht te krijgen die je vader niet gaf.”
Deze vlieger gaat voor mij niet op: niemand is ideaal, maar mijn vader kwam dicht in de buurt. Zorgzaam, stoer, emotioneel in balans. Het kan niet altijd makkelijk voor hem zijn geweest zijn om het mijn moeder, die lief is maar nogal complex, naar de zin te maken, maar hij deed het. Met zo’n voorbeeld zou ik toch voor een superschat moeten vallen? “Het kan ook andersom”, zegt Van der Spek: “Het gaat erom dat je de relatie van je ouders kopieert omdat dat vertrouwd voelt. Waarschijnlijk lijkt jouw karakter meer op dat van je vader en pas jij je daardoor aan aan minder makkelijke types, zoals je moeder.”
Misschien heb ik het mezelf wegcijferen van mijn vader overgenomen. Maar mijn jeugd was verre van traumatisch. Het is ook een beetje kip of ei: it takes two to tango. Waarom vallen moeilijke mannen op mij? En waarom zijn zij niet lief voor hun meisje?
Hij heeft ook een klein hartje
In het boek Het monsterverbond. De aantrekkingskracht van foute mannen neemt relatietherapeute Carolien Roodvoets alle soorten van niet-lieve mannen onder de loep: de verslaafde man, de narcistische man, de dwangmatige man… Volgens Roodvoets is er één gemene deler: “Ze hebben, net als de vrouwen die ze aantrekken, vaak een minder makkelijke achtergrond, maar zij hebben zich verhard. Terwijl zo’n vrouw hem vaak alles probeert te geven, maakt hij er een potje van, omdat hij zich daartoe gerechtigd voelt. Die mannen leven hun narigheid uit, maar daaronder zit ook een kwetsbare persoon. Wat hem voor haar zo aantrekkelijk maakt, is misschien juist het feit dat hij kwetsbaar is. En door zich op hem te richten hoeft zij niet over zichzelf na te denken.” Dat is vast allemaal waar. Het had me een hoop hartzeer gescheeld als ik Tim die ene avond had verkozen boven boterhammen met Nutella, maar kom: er valt ook heel wat te zeggen voor een liefdesleven waar de vonken van afspatten.
En als het gestuiter je de neusgaten uitkomt, zijn er mogelijkheden om het cirkeltje te doorbreken. Roodvoets: “Zoek uit waarom je in zo’n relatie stapt. Neem afstand en kijk dan naar wat er gebeurt tussen jou en hem. Als jij zelf je beste vriendin was, wat zou je haar dan adviseren? Als je er zelf niet uitkomt, kun je in therapie gaan om je eigen aandeel en verleden te onderzoeken.”
Sterker proberen te zijn dan je driften – lees: continu op zoek gaan de adrenalinekick van een foute man – is ook handig. Van der Spek: “Je hart zal altijd een huppeltje maken als je een spannende man ziet, maar je kunt ook bewust kiezen om bewuster te kiezen. Mensen denken vaak beter na voor ze een auto aanschaffen dan bij de keuze van hun levenspartner.”
Toch een happy end
En ik? Ik kwam uiteindelijk uit bij een lieve geliefde. Hij kwam op het moment waarop ik dacht dat ik voor altijd single zou blijven – wat helemaal niet erg zou zijn, want ik had het prima naar mijn zin. Dus toen ik hem ontmoette, bekeek ik hem kritisch. Hij moest meerwaarde hebben in mijn fijne leventje zonder gedoe. Jaren later ben ik nog steeds blij met hem. Hij is echt niet altijd lief, anders zou ik me niet bij hem thuis voelen. Maar hij is betrouwbaar, met aandacht en liefde voor mij. Hij diende zich aan op het moment dat ik van mezelf had leren houden, misschien wel juist daardoor. Dus om het met de woorden van überschat (not!) Justin Bieber te zeggen: Love yourself. Dan komt het altijd goed.
Val jij ook op niet-lief?
Wil je iets doen aan het feit dat je stelselmatig op niet-lieve mannen valt, dan kan het een goed idee zijn om een therapeut in te schakelen (relatieverslaving.com). Of bezoek een Norwoordgroep. Deze anonieme zelfhulpgroepen bieden vrouwen herkenning en ondersteuning om aan zichzelf te kunnen werken. norwoodgroep.nl
Tekst: Chantal van Wees, Beeld: Getty
