In bijna 1 op de 3 relaties gaat ooit een van beide partners vreemd. Verdriet, pijn, wraakgevoelens en haat zijn logische emoties. Je komt er vast weer overheen, maar kun je na zo’n trauma opnieuw kiezen voor elkaar?
Traumatische gebeurtenis
Volgens het jaarlijks onderzoek van Durex gaat 31 procent van de mensen vreemd. Wat dat vreemdgaan exact inhoudt – een langdurige affaire, een eenmalig slippertje met een collega of het (online) delen van je seksuele fantasieën met iemand anders dan je partner – vermeldt het onderzoek niet. Feit is wel dat vreemdgaan en het uitkomen ervan er bij veel stellen enorm inhakt. Niet alleen komt de relatie onder druk te staan, ook het zelfvertrouwen van de bedrogen partner krijgt een flinke knauw. Geen wonder dat overspel door de meeste mensen als een traumatische gebeurtenis wordt ervaren. Wanneer het je overkomt en het bedrog je werkelijk door je ziel snijdt, je leven en alles waar je in geloofde vervolgens als een kaartenhuis in elkaar zakt, is er dan nog wel een weg terug naar de fijne, respectvolle en veilige relatie die je meende te hebben? En zo ja… hoe dan?
Ai! Deze gewoonte kan funest voor je relatie zijn
Waarom gaan we vreemd?
“Op deze vraag valt geen eenduidig antwoord te geven”, zegt Jacqueline Evers, relatietherapeut en auteur van het boek Vreemdgaan: in 5 stappen samen verder. “Het ligt voor de hand te denken dat er iets essentieels mist in de huidige relatie. Vaak is het ook wel zo dat een van de twee – of beiden – al of niet bewust ontevreden is over het seksleven, de kwaliteit van de aandacht voor elkaar of de mate van verbinding. Zeker wanneer dit al een tijdje speelt, worden mensen gevoeliger voor de verleiding van iemand die wel aan dit verlangen beantwoordt – ook al is het van tijdelijke aard. Kennelijk zijn dergelijke behoeftes zo sterk dat we er een fijn gezinsleven of jarenlange relatie voor op het spel zetten. Wat ik in mijn praktijk ook wel tegenkom, is dat de initiële oorzaak niet alleen in de dynamiek van de bestaande relatie ligt, maar vooral in het gevoelsleven van degene die de misstap maakt of gemaakt heeft. Je zit bijvoorbeeld niet lekker in je vel, voelt je onbegrepen. Op het moment dat er dan iemand voorbij komt die je helemaal geweldig vindt, ga je sneller voor de bijl dan wanneer je je goed voelt en voldoende aandacht krijgt van je partner.”
Dit standpunt wordt onderschreven door een Amerikaans onderzoek waarbij gebruik is gemaakt van de data van 8 miljoen mannen die zich registreerden op de website van Ashley Madison, een wereldwijd platform dat vreemdgaan faciliteert onder het motto: ‘Life is short. Have an affair’. Daaruit blijkt dat 18 procent van de mannen eerder geneigd is vreemd te gaan als hun leeftijd eindigt op een negen. Bij vrouwen was een vergelijkbaar patroon zichtbaar. Evers: “Wat deze cijfers laten zien is dat mensen bij het naderen van een nieuw decennium onrustiger worden, zich vaker gaan afvragen: is dit het nou? Soms speelt de angst om ouder te worden ook mee, en zoekt de desbetreffende man of vrouw in een affaire bevestiging voor hoe aantrekkelijk hij of zij nog is. In een dergelijk geval zou je kunnen zeggen dat er niet per se onvrede is over de relatie, maar eerder sprake van onvrede en sleur in de persoon zelf. Al denk ik dat het vaak om een combinatie van beide gaat.”
De emotionele optelsom
Evers: “Vrouwen gaan om precies dezelfde redenen vreemd als mannen. Al zie ik dat vrouwen vaak vooraf beter nadenken over de consequenties en in therapie gaan om eerst een keuze te maken voordat ze het daadwerkelijk doen. Terwijl mannen de knop omzetten en in het ene of het andere leven lijken te leven, en pas in therapie gaan als het ze te veel wordt. Vaak krijgen ze lichamelijke klachten zoals druk op de borst en paniekaanvallen, omdat ze geen keuze kunnen maken tussen hun vrouw en het gezin waar ze veel van houden en de minnares die een hele andere toevoeging is aan hun leven. Als je de motieven nader gaat bestuderen, is alles uiteindelijk ook weer te herleiden tot het ontbreken van aandacht, intimiteit en verbinding – drie zeer belangrijke pijlers. Daar is ieder mens naar op zoek. Jammer genoeg moet het soms echt misgaan voordat stellen dit durven uitspreken en er oprecht naar de ander wordt geluisterd.”
Veel vrouwen houden in hun achterhoofd ook een ‘emotionele optelsom’ bij, zegt Evers: “‘En toen was je er niet voor mij, en op dat moment kon ik ook al niet op je rekenen… In die periode heb je me in de steek gelaten en moest ik het maar zelf opknappen.’ Dat leidt tot extra boosheid en wrok als hun partner is vreemdgegaan en daardoor duurt het herstelproces in de relatie vaak langer. Als de relatie al te herstellen valt.”
Een affaire kan jaren duren
Waar mannen en vrouwen overigens wel duidelijk in verschillen, is hoe ze met overspel of een affaire omgaan. Vrouwen hebben veel sneller het idee dat ze er met iemand over moeten praten, een zus, vriendin of therapeut. Mannen daarentegen laten hun overspel veel langer op z’n beloop en hebben het er liever met niemand over. Terwijl voor vrouwen alles met elkaar verbonden lijkt, is het voor mannen makkelijker om zich te focussen op één ding en de rest op dat moment buiten beeld te laten. Op die manier kan zo’n affaire echt jaren voortduren. Het geheim dat rondom een verhouding hangt, is voor alle betrokkenen stressvol. Niet voor niets ervaren veel mensen het in zekere zin als een opluchting wanneer een affaire aan het licht komt. Maar jammer genoeg eindigt de emotionele achtbaan hier niet. Nu de partner ervan af weet, begint het pas echt en zullen woede, verdriet en frustratie elkaar afwisselen.
Laat de liefde voor je werken
“Ik geloof oprecht dat je, zelfs na zoiets ingrijpends als overspel, de liefde voor elkaar terug kunt vinden en weer voor je kan laten werken”, zegt Evers. “Waar ik mensen als eerste in aanmoedig is om naar elkaar te luisteren, en de pijn en het verdriet in die ander te erkennen. Dit geldt niet alleen voor de bedrogene, want zoals eerder gezegd is iemand die vreemdgaat geen gewetenloos mens. Weet dat er een deel in hem of haar zit dat spijt heeft. Ja, er was ook een deel dat vreemdging, maar daarnaast is er een deel dat er alles voor over heeft om de relatie weer goed te krijgen. Ik help vrouwen om dat deel weer te kunnen zien en het vertrouwen in hun partner te herstellen. Soms hoor ik vrouwen zeggen dat ze niet meer weten wie hun man is, maar het vreemdgaan betekent niet dat je partner je partner niet meer is. Er staat geen totaal ander persoon voor je neus. Als je er op die manier naar kunt kijken, zul je ook niet van de ander verwachten dat-ie tot in lengte van dagen het boetekleed zal dragen. Er is een bepaalde mate van rust en innerlijke stabiliteit nodig om dat in te zien.
Je innerlijke kind wil soms alleen maar wraak en pijn doen, schelden en woedend zijn, terwijl je je intussen verdrietig, eenzaam en verlaten voelt. Toch is het wel degelijk goed om je woede naar je partner te uiten. Veel vrouwen hebben hier moeite mee en slikken hun woede bijna letterlijk in. Wellicht doen ze dat voor de kinderen, omdat ze bang zijn voor de reactie van hun partner of omdat ze niet zo willen zijn. Maar boosheid heeft een functie. Waar verdriet vaak naar binnen slaat en passief maakt, geeft boosheid je daadkracht. Als je die niet uit, komt het op een later tijdstip vaak toch aan de oppervlakte. Met terugwerkende kracht worden vrouwen dan alsnog ziedend, bijvoorbeeld als de puzzelstukjes over overwerk, bedrijfsfeestjes of vreemde telefoontjes na weken op hun plek beginnen te vallen, of als ze het gevoel hebben dat ze tegenover de buitenwereld weer de rol van een happy family moeten spelen, terwijl ze zich nog steeds alles behalve blij voelen. Dit kan er soms met een heftigheid uitkomen die je niet had verwacht.
Wat tot slot heel belangrijk is, is kijken wat er nog wél is. Vaak is er genoeg reden om door te gaan. Veel mensen hechten er erg aan dat hun partner belooft vanaf nu voor altijd trouw te blijven. Deze belofte heeft wat mij betreft niet zoveel zin. Je weet nooit hoe het leven zal lopen en in welke situaties je nog verzeild zult raken, of hoe je je in de toekomst zult gaan voelen. Wat je wel naar elkaar kunt uitspreken, is dat je nu opnieuw voor elkaar kiest en de intentie hebt alles te doen om de relatie te verbeteren, en dat houdt ook in niet meer vreemdgaan.”
Het verlangen naar spanning
“In mijn boek heb ik verschillende oefeningen opgenomen om te onderzoeken wat je behoeften en verlangens zijn,” zegt Evers. “Daarnaast geef ik oefeningen waarin je leert met heftige emoties om te gaan. Het doel hiervan is om na zoiets heftigs als overspel de verbinding met jezelf en je partner te herstellen en jullie seksuele leven te vernieuwen en verbeteren. Vooral naar dat laatste is veel vraag, merk ik in mijn praktijk. Wanneer je al langer bij elkaar bent, wordt de sex vaak voorspelbaar. Veel stellen geven aan seksuele spanning te missen. Met behulp van de oefeningen kan sex weer een hele andere dynamiek krijgen in je relatie.”
Dit artikel verscheen in het januari/februari nummer van Marie Claire.
Bron: Natasja Bijl | Beeld: Jonathan Leppan
