Het is altijd verwarrend, hartverscheurend en ontmoedigend om van een afstand getuige te zijn van een oorlog. Om te begrijpen wat er precies in Oekraïne gebeurt, hebben we contact opgenomen met collega’s van Marie Claire Oekraïne, die in Kiev waren toen de bomaanslag uitbrak en die sindsdien schuilen in kelders in de hoofdstad.
Bang, boos en alleen
Toen we hoorden dat Rusland met fors geweld Oekraïne was binnengevallen, konden we het niet geloven, net zoals de rest van de wereld. Na even in shock te hebben gezeten, namen we meteen contact op met onze collega’s van Marie Claire Oekraïne. Na een stressvolle vierentwintig uur wachten, kregen we gelukkig een reactie. Ze zaten veilig in een schuilplaats, maar voelden zich natuurlijk heel bang, boos en alleen. Hoofdredacteur van Marie Claire Oekraïne, Irina Tatarenko, vroeg ons om de boodschap van wat er met hen gebeurt te verspreiden. “Het is een hel. Alsjeblieft, wij smeken jullie. Verspreid het nieuws over de situatie in Oekraïne. We hebben jullie steun zo hard nodig.”
Oorlog
Sinds Poetins toespraak op maandag 21 februari had Katerina Lagutina, Brand Director bij Marie Claire Oekraïne, al een onderbuikgevoel dat er iets vreselijks zou gebeuren. Op Instagram plaatste ze waarschuwingsberichten en schreef ze een persbericht over hoe Oekraïne zich bij de NAVO zou moeten aansluiten. Op woensdag 23 februari ging ze na een lange dag op kantoor naar het theater. Het leven was normaal. Die nacht, om vier uur ’s nachts, vielen Russische troepen Oekraïne binnen. Katerina werd gewekt door haar telefoon die overging. Toen ze opnam, vertelde haar beste vriendin haar dat de oorlog was begonnen. “Vanaf dat moment wist ik niet meer welke dag van de week het was of welke datum het was. Ik kon alleen maar zo tellen: eerste dag van de oorlog, tweede dag van de oorlog…”
Opnieuw vluchten
Katerina komt oorspronkelijk uit Loehansk, in de regio Donbas. In 2014, toen de oorlog uitbrak, verhuisde ze naar Kiev, omdat ze zich daar veiliger voelde. Ze herinnert zich nog goed dat ze soldaten zag ‘schieten vanaf de huizen’ in haar geboorteplaats toen ze wegging. En nu gebeurt het weer, en moet ze schuilen in de kelder van haar nieuwe huis. “Er is hier geen bescherming. Maar de reactie van de bescherming verbaast me: iedereen is zo kalm en houdt zich aan de regels. Zelfs de kinderen huilen niet in de schuilplaats. Mensen zorgen voor watervoorziening, zitplekken… Winkels en apotheken zijn gesloten in onze wijk, maar we hebben nog steeds water en elektriciteit. Het internet werkt nog wel, maar niet goed.”
Sirenes en explosies
Ook Liza Prykhodko, fotograaf voor Marie Claire Oekraïne, had een soortgelijke ervaring. “Eerst geloof je het niet. Je denkt dat als je naar buiten gaat, je meteen doodgaat. Toen ik de eerste sirenes hoorde, voelde ik me gewoon misselijk. De volgende dag hoorden we het geluid van beschietingen. Het enige wat ik kon doen was proberen mijn familie en vrienden gerust te stellen aan de telefoon. Voor mij was het erger dat zij bang waren, dan de angst die ik had toen ik die sirenes en explosies hoorde. Het enige waar wij aan kunnen denken zijn onze geliefden die niet bij ons zijn, we maken ons zorgen om hen. Het enige wat we kunnen doen is bijna elk uur schrijven: ‘Gaat alles goed?’ – ‘Is je gebouw geraakt?’ – ‘Leeft iedereen van je familie nog?’ – ‘Heb je kunnen slapen, zelfs maar een klein beetje?’ – ‘Heb je iets gegeten?’ – ‘We zijn sterk’ – ‘Ik houd van je’.”
“Als Poetin stopt met vechten, zal er geen oorlog zijn. Als wij stoppen met vechten, zal er geen Oekraïne zijn.”
Bescherming
Op de eerste dag van de Russische invasie waren de doelen alleen militaire infrastructuur en luchthavens. Liza legt uit dat veel mensen plakband op hun ramen hebben geplakt, om te voorkomen dat hun kamers onder het glas komen te liggen als er een bom in de buurt valt. Ze vertelt dat het idee om plakband te gebruiken als bescherming tegen bommen lachwekkend zou lijken als het niet zo verdrietig was. Maar het is wel logisch, en er is weinig anders dat de bevolking kan doen. Liza voegt toe: “Alles wat we hebben ter bescherming zijn onze gebeden en de mensen om ons heen. Omdat niemand had verwacht dat de agressor burgers zou aanvallen.”
Stoppen met vechten
Op de vraag of ze de oorlog zagen aankomen, is het antwoord van Liza een duidelijke en boze ‘nee’, maar voor Katerina ligt dat toch anders. “Natuurlijk waren we hier bang voor. We leven al acht jaar in oorlog. Maar dit was een totale schok voor ons, we hadden nooit verwacht dat dit zou gebeuren, niet op deze manier. We hopen natuurlijk dat de wereld ons steunt, want dit is echt krankzinnig! Voor ons is het belangrijk dat de hele wereld over Oekraïne praat. Als we er niet meer over praten, is het normaal geworden. We zijn zoveel kleiner dan onze vijand. Als Poetin stopt met vechten, zal er geen oorlog zijn. Als wij stoppen met vechten, zal er geen Oekraïne zijn.”
Trots
Hoewel er mondjesmaat internationale hulp komt voor Oekraïne, komt het vooralsnog grotendeels op het Oekraïnse volk en hun regering neer. Katerina en Liza zijn beiden enorm trots op mannen van alle leeftijden die bereid zijn om mee te vechten om hun buurt en land te beschermen. Ze zijn ook trots op de moed van hun president Volodymyr Zelensky, omdat hij de hoofdstad niet ontvluchtte, maar bij zijn volk bleef. Hij zou tegen de Amerikanen, die hem in veiligheid wilden brengen, hebben gezegd: “Ik heb munitie nodig, geen lift.” Liza legt uit: “Ik voel me bang, ik voel me angstig en boos, maar ik ben ook trots op mijn land.” Katerina sluit zich hierbij aan: “Mijn gevoelens zijn vervuld van wrok over dit onrecht. Wat er gebeurt is oneerlijk tegenover de bevolking van Oekraïne. Maar het belangrijkste gevoel is dat ik enorm trots ben op onze president en ons leger.” Beiden zien deze mannen als beschermers, verdedigers en redders.
Wanneer we onze collega’s vragen wat wij voor hen kunnen doen, roept Liza uit: “Wees hier niet stil over. Wees luid! Mijn land en ik zijn degenen die zich uitspreken dankbaar! Je kunt je niet voorstellen hoe belangrijk jouw steun voor ons is!” Het is maar iets heel kleins, maar het is het minste wat we kunnen doen.
Tekst: Galia Loupan | Beeld: Marie Claire Oekraïne, Pro Shots/SIPA USA
