Daphne Koster over ongelijkheid vrouwenvoetbal: ‘Als mannen het kunnen, waarom vrouwen dan niet?'

Onlangs plaatste Ajax zich als allereerste Nederlandse vrouwenelftal voor de kwartfinale van de Champions League. Een hele overwinning, ook voor de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal. Marie Claire sprak Ajax manager Daphne Koster over de weg naar een volle Johan Cruijff Arena.

Ongelijkheid ervaren

Daphne Koster (42) is een icoon in het vrouwenvoetbal. Ze begon haar carrière op 6-jarige leeftijd bij het jongensteam van SVA in Assendelft en groeide uit tot een van de beste speelsters van Nederland. Op jonge leeftijd was Daphne al zeer talentvol, maar het was voor haar als meisje destijds moeilijker om haar talenten optimaal te ontwikkelen. "Meiden en vrouwen werden in de voetballerij niet erkend en gewaardeerd", vertelt Daphne.

Gelukkig liet de voetbalster zich nooit tegenhouden in het bereiken van de top. Ze schopte het zeven keer tot landskampioen en vijf keer tot KNVB-bekerwinnaar. Ze oogstte internationaal succes als centrale verdediger bij het Amerikaanse Sky Blue FC, en nadat ze terugkeerde naar Nederland was ze jarenlang aanvoerder van Oranje, zo ook tijdens het EK van 2009, waar ze met Nederland de halve finale bereikte.

Dat ze dit bereikte heeft ze te danken aan haar doorzettingsvermogen, want veel steun voor vrouwelijke voetballers was er niet toen ze begon. "De echte pioniers waren de vrouwen die in de jaren 70 zijn gaan voetballen. Door hen kon ik voetballen, want daarvoor was het verboden." Al had de wereld toen nog genoeg te zeggen over vrouwen die wilden voetballen.

“Er waren veel vooroordelen over vrouwelijke voetballers”, herinnert Daphne zich over de periode waarin ze professioneel ging spelen. “We waren lesbisch, we waren manwijven. We voldeden in ieder geval niet aan het stereotype beeld waar vrouwen in die tijd aan moesten voldoen. Als vrouwen konden we toen wel voetballen, maar we werden totaal niet serieus genomen – vrouwen konden toch helemaal niet voetballen. Ik heb me afgesloten van die commentaren en ik ben stoïcijns doorgegaan om dat te bereiken wat ik voor mij zag."

Door Daphne doorzettingsvermogen en haar vele successen groeide ze uit tot een rolmodel voor vele voetballende meiden. Tijdens haar carrière liet ze zien dat het mogelijk is om als vrouw uit te groeien tot een prof. Inmiddels voetbalt ze niet zelf meer op professioneel niveau, maar is de ze manager bij Ajax Vrouwen en ze zet zich in voor gelijke kansen voor meiden die willen voetballen, zodat ook zij zich kunnen ontwikkelen. Daphne gelooft er heilig in dat meer diversiteit zorgt voor meer kwaliteit.

Meer diversiteit voor meer kwaliteit

De waarde van de vrouw in het voetbal is veel groter dan de huidige voetbalcultuur denkt, stelt Daphne. Maar waarom wordt er dan nog zo'n groot onderscheid gemaakt tussen het mannen- en het vrouwenvoetbal? “Het is lastig om je vinger op één zere plek te leggen. De verschillen, ook per club, zijn heel groot. Dat zie je niet alleen in Nederland, maar ook wereldwijd."

Maar hoe pak je deze ongelijkheid aan? Volgens Daphne is het belangrijk om te focussen op het prestatievermogen, het government & structuur en de commerciële waarde. "In mijn ogen zijn dat de belangrijkste aspecten en om dit aan te pakken moeten we naar de directietafels kijken, daar waar de beslissingen worden genomen. Er wordt veelal over vrouwen gesproken maar niet met hen – en er zitten al helemaal geen vrouwen aan die directietafels."

Prestatievermogen

Wanneer je ingaat op de vraag waarom het vrouwenvoetbal nog niet gelijk staat aan het mannenvoetbal, hoor je vaak het argument dat vrouwen niet goed genoeg zijn. Maar waaróm zijn vrouwen niet goed genoeg? "Die vraag is niet zo moeilijk te beantwoorden. Meiden krijgen simpelweg niet dezelfde opleidingsmogelijkheden en dan ontstaat er een gat."

Sinds 2018 wordt er serieus geïnvesteerd in de jeugdopleiding van meiden, onder andere door ABN Amro, de hoofdsponsor van Ajax Vrouwen. In samenwerking met de bank rolde de voetbalclub de afgelopen tien jaar diverse initiatieven uit, waaronder een jaarlijks terugkerende Talentendag, de vorming van een Talententeam en de ontwikkeling van een cao voor alle Ajax Vrouwen. Hierdoor kunnen vrouwelijke spelers zich volledig focussen op hun sportieve carrière, wat een belangrijke stap vormt in de professionalisering van het vrouwenvoetbal. En daar is Daphne erg blij mee. "Ik geloof in de filosofie van opleiden."

Om de potentie van de vrouw in het voetbal optimaal te benutten, is het van essentieel belang dat meiden dezelfde mogelijkheden krijgen als jongens. Daarnaast moeten we volgens Daphne kritisch kijken naar het achterhaalde beeld dat een deel van de maatschappij nog steeds van vrouwen heeft – inclusief vrouwen zelf. “We moeten kijken naar de rol die vrouwen toegewezen hebben gekregen. We moeten ons hier bewust van worden en gaan handelen naar verandering”, stelt Daphne. “Als je de verwachting hebt dat een vrouw geen uitzonderlijk sportieve prestatie kan neerzetten, dan ga je daar ook niet naar handelen. Als je niet kunt bedenken dat een vrouw ook een wedstrijd in de Johan Cruijff ArenA kan spelen, dan kun je daar ook niet naar handelen. En dat is heel raar. Als mannen het kunnen, waarom zouden vrouwen het dan niet kunnen?”

"Als een product niet goed is, snap ik dat het commercieel niet aantrekkelijk is. Maar wat als je het product vrouwenvoetbal wél goed en groot kunt maken? Dan spreken we met voetbal niet meer slechts 50 procent van de wereldbevolking aan, maar 100 procent. Clubs moeten hier alleen wel de juiste keuzes voor maken. De vrouwen vertegenwoordigen een enorme (sportieve) waarde, dan kun je denken: bereik, geld en reputatie van een club.”

Positieve ontwikkeling

De Ajax vrouwen speelden nu een aantal keer in de Johan Cruijff ArenA. Twee klassiekers en drie Champions League wedstrijden. In de eerste klassieker tegen Feyenoord zaten maar liefst 34.000 mensen in de Johan Cruijff Arena. Ter vergelijking, een vol Ziggodome heeft plaats voor 17.000 bezoekers en een vol Ahoy voor 16.500. "De wedstrijd trok dus een volle zaal en maar liefst 64 procent van de bezoekers was daar voor het eerst, oftewel een heel nieuwe jonge doelgroep. Bij de tweede klassieker was de omzet van merchandising even groot als bij wedstrijd van een reguliere mannenwedstrijd, met de aantekening dat er weliswaar maar 14.000 mensen binnen waren. Ik wil daarmee aantonen dat mensen bereid zijn om in grote getale naar de voetbalwedstrijden van vrouwen komen en dat de fans dat financieel waarderen mits we hen weten aan te spreken en faciliteren. Je moet dus wel de juiste voorwaarden creëren."

De ontwikkelingen gaan momenteel razendsnel. Ajax plaatste zich als allereerste Nederlandse vrouwenelftal ooit voor de kwartfinale van de Champions League. “Dit gaat zeker helpen bij de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal in Nederland”, stelt Daphne. “Deze sportieve prestatie is zo zichtbaar, er kijken op tv zo’n 1,6 miljoen mensen naar een CL wedstrijd van de Ajax Vrouwen, ook straks tegen Chelsea kijken er weer heel wat mensen. Ook deze wedstrijd gaan we weer in een volle Arena spelen, inmiddels staat de teller over de 27.500 tickets. Onze prestatie is goed voor het sentiment, we inspireren zoveel mensen – jonge meiden, maar ook jonge jongens – zij zien welke potentie de Ajax Vrouwen hebben. Dat gaat een heel positief effect hebben!”

Beeld: Hannie Verhoeven, Pro Shots