Nieuwe kansen: soms kan mode levens veranderen

De levens van jonge meisjes in Ghana en Kenia zijn door ‘Fashion Expressions: the stories she Wears’ veranderd. Het programma van de UNFPA en de Prada Group biedt kwetsbare jonge vrouwen met weinig perspectief de kans om een vak te leren. In Ghana zagen we wat mode betekent voor hun toekomst 

mode

Fashion shoot

Op een stikhete dat in Accra lopen we naar het atelier van het beroemde Ghanese merk Poqua Poqua, waar stagiaire Pamela Afatsawo ons verwelkomt. Ze draagt een flowy jurk die ze zelf heeft gemaakt. Terwijl ze voor haar allereerste internationale fashion shoot haar eigen ontwerpen showt, vertelt ze: "Dit is levensveranderend geweest voor mij. Kijk naar mijn achtergrond: ik verloor mijn moeder toen ik net van school kwam, in 2018. Daarna had ik niemand meer. Ik had altijd al een grote liefde voor mode, daarom was het zo’n levensveranderende ervaring dat ik bij het Fashion Expressions-project terecht kwam."

Mariarosa Cutilo, hoofd van de Strategic Partnership Branch van het United Nations Population Fund (UNFPA), legt uit hoe het initiatief is ontstaan: "We wilden een programma ontwerpen dat de missie van UNFPA – reproductieve gezondheid onder kwetsbare bevolkingsgroepen – en de vooraanstaande positie van de Prada Group op modegebied zou samenbrengen. Met het doel kwetsbare vrouwen en meisjes te empoweren door middel van mode."

Het ruime atelier van Poqua Poqu is gevuld met naai- en snijstations en aan de muren hangt kleurrijke kleding. Het gevierde modehuis wordt geleid door vrouwen. Founder en hoofdontwerper Pokua Poku-Mouhtiseb is onlangs tijdens de bevalling van haar kindje overleden. Zoals veel landen in de regio lijdt Ghana onder de gevolgen van braindrain – de emigratie van gekwalificeerd medisch personeel zoals vroedvrouwen naar Europa of Amerika – waar ook succesvolle, onafhankelijke vrouwen als Pokua het slachtoffer van kunnen worden. Ze was geliefd bij haar team en er is veel verdriet. Haar man Rida vertelt: "Pokua was een prachtige ziel. Ze wilde jonge vrouwen een boost geven en ervoor zorgen dat ze de vaardigheid ontwikkelden om voedsel op tafel te zetten voor hun gezinnen."

Pamela op de trap bij het atelier van Poqua Poqu. Ze mist haar overleden bazin en hoopt dat ze haar creatieve erfgoed in leven kan houden | Fotografie: Rachel Seidu

Dit is de drijfveer achter het Fashion Expressions programma. Emmily Napham-bo, vice vertegenwoordiger van het UNFPA Ghana Country Office voegt toe: "Het is onze missie om niemand in de steek te laten, maar deze meisjes zijn degenen die vergeten worden. Ze zijn zo kwetsbaar. Sommigen hebben hun ouders verloren, sommigen zijn tienermoeders, en meestal zijn ze slachtoffer van verschillende vormen van misbruik. De meesten komen van het platteland naar de stad Accra op zoek naar werk en kansen. Ze leven in heel moeilijke omstandigheden, op straat, en proberen hun brood te verdienen." Op een kaart wijst ze aan: "De noordelijke regio van Ghana, vlakbij de grens met Burkina Faso, is het armste deel van het land. Dit is ook waar de gevolgen van de klimaatverandering het meest voelbaar zijn: er is geen water meer of er zijn juist overstromingen en landbouw wordt steeds moeilijker. In het noorden komt ook veel polygamie voor. En als een meisje de vierde vrouw is van een man, heeft die man niet altijd de middelen om twee haar kinderen te voeden. Dan moet ze alternatieve manieren vinden om voor haar kinderen te zorgen. "Ze vertelt over de bussen vol met jonge vrouwen die van noord naar zuid rijden, op zoek naar mogelijkheden. Doordat ze alleen reizen, zijn ze makkelijk doelwit voor mensenhandelaars. Als ze de stad bereiken, waar ze niemand kennen en geen plek hebben om naartoe te gaan, wordt hun situatie snel hopeloos. "Voor de vrouwen die geen keuze hebben, is de kans dat ze slachtoffer worden van gendergerelateerd geweld extreem groot."

Voor de fashion shoot in Kpeve trekt Melody tussendoor snel een andere outfit aan | Fotografie: Rachel Seidu

Onderwijs is emancipatie

International Needs Ghana (INGH) biedt als uitvoerende partner ondersteuning aan de samenwerking tussen de Prada Group en UNFPA. Uitvoerend directeur Cromwell Awadey legt uit hoe hun oorspronkelijke doel – een einde maken aan kindhuwelijken door jonge vrouwen een keuze te geven – transformeerde tot de focus op onderwijs als middel tot emancipatie. "Armoede creëert problemen van uitbuiting. Meisjes gaan niet meer naar school, soms alleen al vanwege menstruatiearmoede. Een meisje dat trouwt of op de een of andere manier vertrekt, betekent voor veel gezinnen een mond minder om te voeden. Terwijl jongens worden gepusht om naar school te gaan, omdat er wordt gedacht dat zij productiever zullen zijn. Wat natuurlijk helemaal niet bewezen waar is. "INGH heeft een opleidingscentrum in de Volta-regio opgezet, waar jonge vrouwen hun school kunnen afmaken en een vak kunnen leren. Het Fashion Expressions-programma begon hier: zes maanden lang leerden ze alle stappen van het modevak – naaien, knippen, schetsen, ontwerpen... Aan het eind hielden de studenten een afstudeershow waar ze hun nieuwe vaardigheden en hun gekste, mooiste ideeën lieten zien."

Francisca is opgeleid in bruids- en avondmode en hoopt dat ze hier op een dag mee aan de slag kan | Fotografie: Rachel Seidu

Cromwell Awadey vertelt: "We geloofden in ze en de meisjes verrasten ons allemaal. Er gaat zoveel talent verloren door een gebrek aan kansen. Ze hebben gewoon iemand nodig die hen helpt." Emmily Naphambo vult aan: "Als ze afstuderen aan het programma, zijn het zulke andere meisjes dan wanneer ze aan het project beginnen." Op de vraag of de betrokkenheid van Prada Group een aantrekkingskracht heeft gehad op deze verarmde maar modebewuste meisjes, antwoordt ze dat de Ghanese modecultuur heel lokaal is, dat de mensen hun eigen gevoel voor stijl hebben en dat ontwerpers als Poqua Poqu beroemdheden op zich zijn. Maar voor het vinden van stageplekken bij gevestigde modehuizen opende de naam Prada wel deuren. Emmily Naphambo vertelt met een grote glimlach: "De huizen die stages kunnen aanbieden, kennen Prada. Toen we hen benaderden, was hun reactie: "Als Prada in deze meisjes gelooft, waarom wij Ghanezen dan niet?’ Toen ik Pokua ontmoette, vertelde ze me dat ze het bijzonder vond dat de Prada Group hier kwam om meisjes het vak te leren. En als Prada het doet, waarom zou zij dan niet meedoen? Het project wakkerde bij Ghanese modemerken de wens aan om meer te doen voor de meisjes in hun eigen land."

Modestudenten gezocht

Hetzelfde enthousiasme voelen we bij GG Bespoke, een herenkledingmerk dat stagiair Melody Dekator (29) een plek gaf. Melody maakt op herenmode geïnspireerde kleding voor zichzelf, iets wat in Ghana, dat zeer traditionele genderregels heeft, heel bijzonder is. "Door dit te dragen, vertel ik dat niet alleen mannen deze kleding kunnen dragen. Als vrouw kan ik de wereld laten zien dat mode zich ontwikkelt. Ik hoorde pas heel laat over Fashion Expressions. Iemand vertelde me dat ze meisjes zochten om een modeopleiding te volgen. Toen ik daar aankwam, waren ze net klaar met de laatste kandidaat, maar ik ben gewoon naar binnen gerend, en zo ben ik bij het programma gekomen. Ik was de allerlaatste! "Gifty Ghartey, haar mentor en de ontwerper van GG Bespoke: "Melody is niet te stoppen. Ze heeft altijd energie, of ze nu moe is of niet. De jongens in het team noemen haar een soldaat. Ze geeft ons ook zoveel plezier, ze is een geweldig teamlid."

Melody poseert bij een van haar creaties uit de herencollectie. Het pak dat ze zelf draagt heeft ze speciaal voor deze shoot gemaakt. Ze hoopt hier- mee te veranderen hoe mensen denken over wat vrouwen mogen dragen, doen en zijn | Fotografie: Rachel Seidu

Melody heeft het heel moeilijk gehad. Ze werd moeder op haar 17de, zoals zoveel meisjes in Ghana. Het nationale percentage tienerzwangerschappen is 15%, en in het noorden zelfs 25%. Deze meisjes moeten hun baby’s bij hun moeder achterlaten om naar de stad te komen en werk te zoeken om ’t geld naar huis te sturen. Als ze naar Accra komen, komen ze vaak terecht op de markt bij Makola. Tussen de kraampjes bieden jonge meisjes met plastic teiltjes op hun hoofd hun diensten als drager aan. Als je ze inhuurt, volgen ze je en kun je de boodschappen op hun hoofd zetten. Het is fysiek zwaar werk met weinig vooruitzichten. Dit is een van de plaatsen waar International Needs Ghana meisjes werft voor hun trainingsprogramma’s. Sommigen willen niet weg, maar velen grijpen de kans aan. Cromwell Awadey herinnert zich: "We waren op zoek naar mensen die in de mode wilden werken en ervoor wilden gaan. Na aanmelding onderzochten we of ze de cursus wel zouden kunnen afmaken, om uitval te beperken. Kennis en begrip van mode was niet vereist, want dat gingen we ze leren. Wil je het? En ben je er klaar voor? Dat was onze aanpak." Het voltooiingspercentage was 100% voor de cursus in Ghana.

Háár mode in Marie Claire

De volgende dag nemen we Pamela en Melody mee naar Kpeve, een dorp in de Volta-regio van Ghana. Het is de geboorteplaats van oud-klasgenoot Francisca Emefa Gbedoxo, die hier na haar stage naar terugkeerde om haar eigen winkeltje te openen, naast het huis van haar moeder. De drie meisjes hebben elkaar sinds hun afstuderen niet meer gezien. Na de rit naar Volta vallen ze elkaar in de armen, terwijl ze rondspringend ‘Fashion Expressions!’ zingen. Francisca is verlegen, maar je voelt haar vastberadenheid. Haar winkeltje is vanbinnen en vanbuiten blauw geschilderd, een teken van haar gevoel voor stijl en sterke geloof in haar visie. "Dit programma heeft mijn hele leven veranderd, emotioneel en fysiek. Als ik naar mijn foto kijk van toen ik begon, zie ik eruit als een ander persoon."

We verkassen naar de nabijgelegen rivier om een modeshoot te doen met de meisjes. Ze lachen en zingen, proberen niet te ongemakkelijk te poseren en delen hun dromen voor de toekomst. Pamela: "Ik wil modeontwerpster worden en de kans krijgen om bij de grootste modehuizen van de wereld te werken. En tegen al mijn medemeisjes die zich somber voelen omdat er geen hoop is, wil ik zeggen: ik was daar ook. Wees bereid om iets voor jezelf te doen, en als er een kans voorbijkomt, maak er dan gebruik van." Ze willen allemaal graag iets terugdoen. Francisca: "In de komende vijf jaar zie ik mezelf als succesvolle modeontwerper, die haar kleding over de hele wereld verkoopt via social media. Ik wil ook stageplaatsen bieden aan de meisjes in mijn dorp. Met mijn modehuis wil ik jonge vrouwen opleiden die net als ik geïnteresseerd zijn in mode. "Haar eerste stagiaire heeft ze al: een jonge moeder die met haar dochtertje bij haar komt om te leren. Het rimpeleffect van dit programma is gigantisch; elke jonge vrouw is een baken van hoop voor andere kwetsbare jonge vrouwen.

Als we weggaan, begint Francisca te huilen. Ze is overweldigd door het besef dat haar designs op de pagina’s van een internationaal modetijdschrift zullen verschijnen. Terwijl we terugrijden naar de stad, vraag ik Melody wat ze denkt. "Ik heb altijd al een modehuis willen hebben en meisjes willen opleiden om het modevak leren, zodat ze onafhankelijk kunnen zijn. Ik geloof dat het onderwijzen van een man hetzelfde is als het onderwijzen van een individu, maar als je een vrouw onderwijst, onderwijs je het hele land."

Fashion
  • Rachel Seidu