Hormoontherapeut Kimiko Kleiman: ‘Je hebt meer invloed op vruchtbaarheid dan je denkt’

Kinderwens

Elke maand dat je menstruatie doorbreekt, kickt de realiteit er had in. Wéér niet gelukt. Een kinderwens kan je hele leven beheersen, alsof je een marathon aan het lopen bent zonder finish. Fertiliteitsarts en hormoontherapeut Kimiko Kleiman weet uit ervaring hoe zwaar dit kan zijn. Niet alleen als professional maar ook als patiënt doorliep ze het traject. Ze kreeg twee miskramen en onderging later een ivf-behandeling, wat haar visie op vruchtbaarheid veranderde. Haar belangrijkste inzicht? Je hebt meer invloed op vruchtbaarheid dan je denkt.

"Er wordt soms gedacht dat vruchtbaarheid vooral afhangt van geluk of pech," legt Kleiman uit, "maar er zijn talloze factoren die je kansen beïnvloeden. Denk aan je hormonale balans en voeding, maar ook aan slaap en stress." Vaak kun je meer doen dan alleen hoop houden. "Het probleem is dat deze aspecten in het ziekenhuis meestal niet worden besproken, omdat artsen zich – zoals ze tijdens hun studie hebben geleerd – vooral richten op mogelijke medische oorzaken", aldus Kleiman. "Toen ik me dat realiseerde, dacht ik: dit kan anders."

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Daarom startte Kleiman in 2020 Sakura Clinics, waar ze sindsdien tientallen koppels heeft geholpen om hun kinderwens te optimaliseren. Om een nog groter publiek te bereiken deelt ze haar aanpak ook in haar recent verschenen boek Verbeter je vruchtbaarheid, zodat mensen thuis stappen kunnen zetten. Geen overbodige luxe, want in Nederland heeft ongeveer 1 op de 6 stellen moeite om zwanger te worden. "De oorzaak kan bij de vrouwelijke cyclus liggen of bij de zaadkwaliteit", zegt Kleiman. "Maar er is ook een grote categorie waarvan het ziekenhuis zegt: dit is onverklaard."

Verstoring in je hormonen

De grote vraag is hoe onverklaard de diagnose ‘onverklaard’ echt is, want volgens Kleiman worden er steeds minder factoren onderzocht. "Er wordt gekeken of het zaad goed is, of er een eisprong is en of de zaadjes en het eitje bij elkaar komen", legt ze uit. "Als je daaraan voldoet en toch niet zwanger wordt, dan is de conclusie: het is onverklaard. Dat is hoe ik zelf als arts ook ben opgeleid, maar als hormoontherapeut leer je om daarnaast te kijken naar de achterliggende factoren. Daarom zeg ik: hé, wacht even, laten we eerst eens kijken hoe jouw leven eruitziet."

Volgens Kleiman kun je het nooit helemaal 100 procent fantastisch doen, want dan zou je bij wijze van spreken drie jaar lang in een hutje op de hei moeten gaan wonen, je telefoon weggooien en alleen nog maar natuurlijke voeding eten. "Dat is anno 2025 niet haalbaar en ook niet wat je zou moeten willen. Maar er zijn een heleboel andere factoren die toch wel een beetje bijdragen aan het verminderen van onze vruchtbaarheid. Ik probeer mensen erop attent te maken dat je met een aantal slimme aanpassingen misschien nét het verschil kunt maken." In haar boek benadrukt Kleiman het belang van een goede hormonale balans, want hormonen – waaronder oestrogeen, progesteron en testosteron – sturen de timing van je ovulatie, de kwaliteit van je baarmoederslijmvlies én de stabiliteit van je menstruatiecyclus. "De kern van veel vruchtbaarheidsklachten is een ver- storing in je hormonen, wat kan leiden tot onder meer onregelmatige menstruatie of het uitblijven van een eisprong", zegt ze. "Als er sprake is van een hormonale disbalans, dan is zwanger worden een stuk lastiger." Ook schildklierhormonen en het stresshormoon cortisol spelen een belangrijke rol bij het al dan niet vervullen van je kinderwens. "Ik zie in mijn praktijk regelmatig hoe stress het hormonale systeem onder druk zet», zegt Kleiman. "Chronische stress zorgt ervoor dat je lichaam in een overlevingsmodus komt. Allerlei andere lichamelijke functies krijgen dan voorrang boven zwanger worden. Voortplanten wordt een ‘luxe’ waarvan je lijf denkt: dat kan ik me niet permitteren. Evolutionair gezien is dat heel logisch, maar het is een funest mechanisme als je een kinderwens hebt."

Kijk eens kritisch naar je dag

Wat kun je doen om stress te verminderen? De eerste stap is erkennen wat stress veroorzaakt. Voor de een is dat een overvolle agenda, voor de ander een innerlijke drang om alles perfect te doen. Kleiman: "Probeer tijd te maken voor dingen die je echt blij maken, zoals een wandeling in de natuur, yoga of een goed boek. Daarnaast zijn technieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en mindfulness waardevolle hulpmiddelen. Uit onderzoek blijkt dat ze niet alleen stresshormonen verlagen, maar ook de bloeddruk en hartslag stabiliseren – beide belangrijk voor een gezonde zwangerschap."

Stress helemaal wegnemen lukt nooit en dat hoeft ook helemaal niet. "Stress is zelden de enige reden waarom je niet zwanger raakt", zegt Kleiman, die zelf uiteindelijk zwanger raakte tijdens een heftige burn-out. "Maar door je leven iets minder hectisch te maken, kun je ruimte creëren voor wat écht belangrijk is. Dat helpt ook om meer oog te krijgen voor wat er wellicht niet goed gaat in je leven, maar waar je vaak aan voorbij gaat. Veel mensen die bij mij komen hebben bijvoorbeeld al langere tijd last van heftige vermoeidheid, stemmingswisselingen en huidproblemen."

We zijn vaak geneigd om dergelijke alarmbellen te negeren, vanuit de gedachte dat ze bij het leven horen. Iedereen is weleens moe, we hebben allemaal af en toe chagrijnige buien en er is niemand die nog nooit een puistje, uitslag of eczeem heeft gehad. Toch? "Maar dit zijn duidelijke tekenen dat er iets niet klopt" zegt Kleiman. "Je lichaam vraagt om aandacht. Het is in zo’n situatie goed om niet alleen de symptomen te bestrijden, maar ook de oorzaak te begrijpen. Vaak ligt die in je leefstijl. Kijk eens kritisch naar je dag: krijg je genoeg slaap? Hoe voedzaam is je dieet? Neem je ook wel tijd om te ontspannen?"

Hoe is je ontlastingspatroon?

Kleine aanpassingen kunnen een groot effect hebben, maar Kleiman raadt aan om niet alles tegelijk te veranderen. "Begin klein, bijvoorbeeld met je voeding. Hierbij gaat het niet alleen over wat je eet, maar ook hoe goed je lichaam voedingsstoffen opneemt. De meeste fertiliteitsartsen vragen niet naar je ontlastingspatroon, maar ik haal daar heel zinvolle informatie uit. Poep je elke dag, is het hard of zacht, heb je buikklachten? Ik stuur mensen soms door naar een darmtherapeut, omdat ik weet: in je darmen worden veel hormonen gemaakt die nodig zijn om zwanger te worden."

Wat je eet heeft invloed op je hormonen, je energieniveau en op de kwaliteit van je eicellen. Welke voeding is ideaal? Volgens Kleiman ligt de sleutel bij een natuurlijk, onbewerkt dieet. "Denk aan groenten, fruit, volkoren granen, gezonde vetten zoals avocado en olijfolie, en eiwitbronnen zoals vis, noten en peulvruchten. Deze voedingsmiddelen ondersteunen je hormonale balans en verbeteren de kwaliteit van eicellen en zaadcellen. Bewerkte voedingsmiddelen, transvetten en suiker kunnen juist ontstekingen en hormonale verstoringen in de hand werken."

Eet je gezond, dan is de kans ook groot dat je goed op gewicht bent. Dat geeft je vruchtbaarheid een boost, want zowel overgewicht als ondergewicht kan de hormonale balans verstoren. Kleiman: "Bij overgewicht wordt vaak te veel oestrogeen geproduceerd, wat een normale cyclus kan belemmeren. Ondergewicht kan de eisprong en de menstruele cyclus verstoren. Ik raad mensen aan om te streven naar een BMI tussen de 18 en 25. Het gaat bij zwanger worden niet om de perfecte maten, maar om wat jouw lichaam nodig heeft om optimaal te functioneren." Wat in het ziekenhuis vaak niet wordt verteld, is dat supplementen in sommige gevallen een nuttige aanvulling kunnen zijn op je voedingspatroon. "Foliumzuur is een voorbeeld dat bij de meeste mensen wel bekend is, omdat het de kans op aangeboren afwijkingen verkleint", aldus Kleiman. "Maar ook vitamine D, omega-3 vetzuren en magnesium kunnen bijdragen aan een gezonde zwangerschap. Het gaat hierbij echt om maatwerk, dus het is verstandig om eerst je bloedwaardes te laten controleren en op basis daarvan te bepalen wat jouw lichaam nodig heeft. Supplementen zijn geen vervanging voor een gezond dieet, maar kunnen wel helpen om tekorten aan te vullen."

Slaap je genoeg?

Hetzelfde geldt voor voldoende slaap, want de link tussen slaap en vruchtbaarheid wordt steeds duidelijker. "Tijdens je slaap herstelt je lichaam zich", zegt Kleiman. "Hormonen zoals melatonine en groeihormoon, die betrokken zijn bij celherstel en vruchtbaarheid, worden voornamelijk in je slaap aangemaakt. Gebrek aan slaap kan dit proces verstoren. Vrouwen die regelmatig slecht slapen, hebben vaak ook een verhoogd risico op aandoeningen zoals PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom) of een trage schildklier, die allebei de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden."

Kleiman adviseert minstens zeven tot acht uur kwalitatieve slaap per nacht. Dat betekent niet alleen voldoende uren, maar ook een diepe, ononderbroken slaap. Factoren zoals blauw licht van schermen, cafeïne in de avond of een onregelmatig ritme kunnen de slaapkwaliteit aanzienlijk verminderen. Kleiman: "Begin met het creëren van een vast ritme: ga op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op, ook in het weekend of tijdens de vakantie. Zorg voor een donkere, koele slaapkamer en vermijd schermen minimaal een uur voor het slapengaan. Heb je een kinderwens, dan kan een natuurlijk supplement als magnesium ook helpen om je slaapkwaliteit te verbeteren."

Heb je alle zeilen bijgezet, maar ben je na een jaar nog niet zwanger? Dan is het advies om medische hulp te zoeken. Kleiman: "Vrouwen boven de 38 wordt dit soms na zes maanden al geadviseerd, omdat de vruchtbaarheid met de jaren afneemt. In de praktijk wachten veel stellen langer, vaak uit angst voor wat ze te horen zullen krijgen. Maar het is geen falen om hulp te zoeken. Blijf betrokken bij je eigen proces. Stel vragen, zoek informatie en kijk verder dan alleen het medische traject. Je lichaam kent meer lagen dan een echo of bloedtest kan laten zien."

Je vruchtbaarheid boosten: 6 tips

Verminder stress
Plan dagelijks ontspanningsmomenten in. Maak tijd voor wat je echt blij maakt, zoals yoga, meditatie, of een wandeling. Laat perfectionisme los en focus op wat goed voelt.

Eet puur en gezond
Voeg meer groenten, fruit, volle granen en gezonde vetten toe aan je maaltijden. Vermijd suiker, transvetten en sterk bewerkte producten die je hormonen kunnen verstoren.

Laat je bloed controleren
Vraag je arts om je bloedwaardes te checken op tekorten, zoals vitamine D, B12 of magnesium. Overweeg supplementen alleen op basis van professioneel advies.

Zorg voor een gezond gewicht

Zowel onder- als overgewicht kan je hormonale balans verstoren. Matige beweging, zoals wandelen of yoga, helpt je om een gezond gewicht te behouden.

Verbeter je slaapritme
Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Vermijd schermen en cafeïne in de avond en zorg voor een donkere, koele slaapkamer.

Beperk alcohol en cafeïne
Drink zo min mogelijk alcohol en houd je cafeïne-inname beperkt tot één kop koffie per dag. Beide kunnen je hormonen negatief beïnvloeden.

Beweeg regelmatig en rustig
Intensieve trainingen zijn niet altijd bevorderlijk. Kies voor beweging die je energie geeft, zoals fietsen, zwemmen of pilates.