Mijn verhaal: is monogamie nog wel van deze tijd?

Sylvia Blazer heeft al tien jaar een relatie en woont succesvol samen. Trouwen lijkt een logische volgende stap, maar iets houdt haar tegen.

Journalist Sylvia Blazer heeft al tien jaar een relatie en woont succesvol samen. Trouwen lijkt een logische volgende stap, maar iets houdt haar tegen. Niet die ring en dat feest, maar de angst voor te hoge verwachtingen. Ze vraagt zich af: is monogamie nog wel van deze tijd?

‘Meer stellen gaan op jonge leeftijd uit elkaar’, zo maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2016 bekend. Erg nieuwswaardig was dat niet en het bericht haalde dan ook weinig krantenkoppen. Want wie verbaast dit nog in tijden van Tinder en de nog steeds oprukkende individualisering en deeleconomie? Mij niet in elk geval. Millennials blijven vaak niet langer dan vier jaar bij dezelfde werkgever hangen, dus waarom dan wel bij dezelfde partner? Feit is nou eenmaal dat 39,1 procent van de huwelijken in een echtscheiding eindigt (CBS, 2016) en dat aantal neemt nog steeds toe. Daar komt bij dat het aantal huwelijken afneemt.

Passé?
Toch is volgens de huidige mores het huwelijk voor mij als samenwonende en werkende dertiger met een stabiele relatie van tien jaar de juiste volgende stap. Mijn vriend en ik hebben hier echter onze bedenkingen over. Mij hoor je niet protesteren tegen die verlovingsring en een te gek bruiloftsfeest. Ook heeft het niets te maken met twijfels over de potentiële echtgenoot – echt niet, schatje! Waar ik wel tegen protesteer zijn de onrealistische verwachtingen van het geromantiseerde huwelijk. En bovengenoemde cijfers, die laten mij ook niet harder trappelen. Ik vraag me daarom af: is monogamie nog wel van deze tijd?

“Binnen een relatie willen we alleen de lusten en niet de lasten”

Monogamie is een rekbaar begrip
De invulling van het concept monogamie is door de jaren heen behoorlijk veranderd. Esther Perel is psychotherapeute en gespecialiseerd in relaties. Ze schreef meerdere boeken over dit onderwerp, waaronder New York Times– bestseller The state of affairs. Rethinking in delity. Ook in haar TED-talk benoemt ze de veranderde bepalingen en functie van monogamie: “Het beginsel van monogamie heeft niets te maken met liefde. Van oorsprong is het huwelijk economisch van opzet: een systeem dat de man de zekerheid gaf dat hij zijn land, koeien en geiten aan zijn eigen kinderen door zou geven en niet aan die van iemand anders. Afwijken van dit systeem was sociaal zeer onwenselijk en trof de economische stabiliteit van meerdere families.”

Volgens Perel staat een huwelijk vandaag de dag voor een romantisch concept: happily ever after met de liefde van je leven. Dat romantische ideaal is opgehangen aan één persoon die moet voldoen aan een behoorlijke waslijst aan eisen. Hij of zij moet zijn: de liefde van je leven, je beste maatje en een goede ouder. En verder ook graag een goede dosis humor, dezelfde normen en waarden, intelligentie en ambitie bezitten, en natuurlijk de beste match zijn voor stomende sex met een hele rits aan orgasmes. Maar volgens Perel is er sprake van een paradox.

“We leven in een I’m-worth-it-cultuur waarbij een uitstapje naar een potentiële betere partner snel is gemaakt”

Paradox
Want enerzijds rekenen we op de trouw van onze partner ter nastreving van dat romantische ideaal, maar tegelijkertijd hebben we meer dan ooit de behoefte om te dwalen en leven we in een I’m-worth-it-cultuur waarbij een uitstapje naar een potentiële betere partner snel is gemaakt. Socioloog Zygmunt Bauman ziet met name ons huidige drukke bestaan als een probleem voor de duurzame liefdesrelatie. In zijn boek Liquid love beschrijft hij de moderne mens als een nomade die ronddwaalt in zijn eigen bestaan. Alles is veranderlijk: woonplaats, werk, relaties, religie en geslacht. Bauman meent dat de moderne mens alles wil: spanning en harmonie, het nieuwe en het vertrouwde. In die hoedanigheid is onze ervaring met liefde ‘liquid’: want minder permanent en altijd onderhevig aan verandering.

Binnen een relatie willen we alleen de lusten en niet de lasten. Dus de zekerheid van een vaste relatie, maar de vrijheid om er elk moment uit te stappen. Want kiezen is verliezen. Ai, dat klinkt herkenbaar: vrijheidsdrang, een druk bestaan, hoge verwachtingen van elkaar en altijd benieuwd naar wat er nog meer is. Naast de niet bemoedigende cijfers verklaart dit wel enigszins mijn weerstand tegen de stap naar het huwelijksbootje.

“Volgens een artikel in het Britse dagblad The Independent is de meest voorkomende manier van vreemdgaan een (platonische) emotionele affaire”

Gij zult niet vreemdgaan
Bauman en Perel geven ook een mogelijke verklaring voor het fenomeen dat even oud is als monogamie: vreemdgaan. Volgens een artikel in het Britse dagblad The Independent is de meest voorkomende manier van vreemdgaan een (platonische) emotionele affaire. Een van de redenen hiervoor is dat dit vaak niet als vreemdgaan wordt ervaren. Een mogelijke verklaring hiervoor is het drukke bestaan, waarbij je je liefdespartner ziet als instrument om te kunnen voldoen aan alle dagelijkse taken en verplichtingen, iets wat uiteraard met de nodige irritaties gepaard gaat.

Een emotionele connectie zoeken bij iemand anders is dan een gemakkelijke uitweg. In tegenstelling tot wat veel mensen denken gaat het volgens Perel bij vreemdgaan vaak niet om sex of de zoektocht naar een ander en beter iemand, maar om een verlangen: naar aandacht, naar waardering, naar emotionele connectie, naar vrijheid en naar troost.

Vreemdgaan of acceptabel?
Wat er precies onder vreemdgaan wordt verstaan, staat dus niet precies vast. Is dat zoenen, sex, sexting, porno kijken, stiekem actief zijn op datingapps of het hebben van een diepe emotionele band met een ander? Wat voor de één vreemdgaan is, is voor de ander misschien wél acceptabel gedrag. “Er bestaat geen universele definitie van vreemdgaan,” stelt ook Perel, “daarom varieert het percentage dat ‘vreemdgaat’ van 26 tot 75 procent.” Dat vind ik veel, en dit hoge percentage is voor mij een teken dat het traditionele huwelijk niet meer van nu is.

“Je kunt iemand niet bezitten – iemands eigendom zijn vind ik een heel eng idee”

Mono of meer?
Monogamie wordt vandaag de dag omschreven als één persoon tegelijkertijd, volgens Perel. Dus monogaam zijn zolang de relatie duurt. Dat is ook de manier waarop het grootste deel van mijn vriendenkring er invulling aan geeft. In een vergevorderd stadium hebben de meesten dan wel een partij kinderen en zijn ze samenwonend onder een gezamenlijk gekocht dak, maar geen ring om de vinger. In plaats van te trouwen gaan veel van hen het geregistreerd partnerschap aan. Het grootste verschil met het huwelijk: er is geen ja-woord voor nodig en het ontbinden is ook weer zo gebeurd.

Een andere term die ik binnen mijn vriendenkring steeds vaker hoor vallen is polyamorie: een relatievorm waarbij je meerdere liefdesrelaties tegelijkertijd kunt hebben en vreemdgaan dus niet bestaat. Belangrijke voorwaarde van deze relatievorm is dat hier afspraken over zijn gemaakt. Polyamorie hangt nog in de taboesfeer, maar het smoezelige imago begint langzamerhand te verdwijnen. Mijn kennis Lisa is iemand die verliefd is op meerdere mensen tegelijk: “Ik denk dat monogamie veel met ownership te maken heeft en dat we dat heel erg gewend zijn in de westerse cultuur: dingen bezitten en verlangen naar vastigheid.”

“Wel stel ik als millennial denk ik hogere eisen aan die ene partner”

Polyamorie
Lisa heeft een relatie waarbinnen ook ruimte is voor andere mensen: “Ik ben vaak verliefd op meerdere mensen tegelijk. In de zeven jaar dat we samen zijn heb ik nog geen sex gehad met iemand anders, maar dat kan wel. Je kunt iemand niet bezitten – iemands eigendom zijn vind ik een heel eng idee. Daarnaast vind ik sex niet zo belangrijk. Het is niet de manier om iemand beter te leren kennen. Er zijn dingen die veel intiemer zijn. Aantrekkingskracht is fysiek, maar niet altijd en alleen maar.”

Polyamorie is steeds vaker onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Zo laten resultaten van onderzoekers van de universiteit van Michigan zien dat stellen die er samen voor kiezen om elkaar niet exclusief op te eisen, elkaar meer vertrouwen dan monogame koppels. Daarnaast bleek ook dat niet-monogame stellen minder snel jaloers zijn en meer waarde hechten aan hun primaire relatie dan aan hun secundaire verhoudingen. Net zoals Lisa. Conclusie: ook deze resultaten druisen tegen het romantische ideaal van de traditionele monogamie in.

Millennialmisère
Het Amerikaanse tijdschrift Rolling Stone stopt moderne twijfels over monogamie in het millennialhoekje. Mijn babyboomouders zouden mij vrijer hebben opgevoed dan hun ouders, omdat ze de seksuele revolutie hebben meegemaakt. Daarnaast is het voor de babyboomers ook gebruikelijker om te scheiden. Resultaat: de millennial is opgevoed met een vrijere seksuele moraal, maar ook met een minder positief beeld van monogamie.

Op zich geen gekke theorie, ware het niet dat mijn ouders nog steeds keurig getrouwd zijn. Vrienden met gescheiden ouders heb ik ook niet, dus dit verhaal gaat voor mij niet op. Wel stel ik als millennial denk ik hogere eisen aan die ene partner. Tegelijkertijd ben ik doordrongen van de wetenschap dat vreemdgaan makkelijker is dan ooit – de verschillende mogelijkheden alleen al – en dat huwelijken vaker lijken te eindigen dan dat ze worden gesloten.

Al met al
Begrijp me niet verkeerd: ik ben niet tégen monogamie, maar ik zet wel mijn vraagtekens bij de verwachtingen en haalbaarheid van het monogame huwelijk vandaag de dag. Juist omdat ik op zoek ben naar duurzame liefde die niet door z’n hoeven zakt van de eisen en eindigt in een affaire. Polyamorie klinkt mij niet uitheems in oren, eerder heel modern. Want is liefde niet ook loslaten? Toch vraag ik me af hoe ik zou reageren als mijn vriend besluit om een nachtje ergens anders te logeren als we in goede orde zijn overeengekomen dat dat ‘mag’. Ik vraag me af of ik het groene monster in me zou kunnen bedwingen.

En andersom? Navraag levert grote weerstand op, blijkt in elk geval. Misschien moeten we toch maar voor het geregistreerd partnerschap gaan. En als we elkaar met minder hoge verwachtingen tegemoet treden, lopen we ook minder risico op falen. Een dikke ring en zo nu en dan een groot feest wil ik heus wel. De cijfers van het CBS indachtig is dat helemaal nog niet zo’n gek idee. Het aantal geregistreerd partnerschappen neemt nog steeds toe. 

Lees ook: Niet zomaar hoofdpijn: “Ongeveer een half miljoen mensen in Nederland heeft chronische migraine”

Tekst: Sylvia Blazer l Beeld: Getty Images

Laatste nieuws