Een jaloerse ex die je telefoon ‘kaapt’, vreselijke foto’s online plaatst of je gangen nagaat met locatie-apps. Digitale stalking heeft grote gevolgen voor de levens van Kim, Savanne en Hester.
Online
Lees ook: In vertrouwen: “Mijn yogaleraar ging te ver”
We leven steeds meer een online leven en hierdoor zijn we eenvoudig te traceren, bijvoorbeeld via social media. Stalkers maken hier grif gebruik van, als middel om te controleren, te manipuleren en vaak ook te kleineren, en op die manier invloed op de levens van anderen uit te oefenen. Als iemand je constant belt, appt, of comments stuurt via bijvoorbeeld Instagram of Snapchat, terwijl jij aangeeft dat je dat niet wilt, dan is dat stalken. Dat deze vorm van stalken je slapeloze nachten, een laag zelfbeeld en complete radeloosheid kunnen bezorgen, bewijzen de verhalen van Kim, Savanne en Hester, die alle drie maandenlang door hun (ex)-partner werden lastiggevallen.
Kim (28) had een relatie met Timo, die haar constant in de gaten hield op Instagram en Facebook. Hij had kritiek op alles wat ze plaatste. “Timo hecht veel waarde aan uiterlijkheden. Ik heb dat zelf wat minder. Als we samen op stap gingen, bemoeide hij zich vaak met mijn outfits. Dan stonden we op het punt om ergens heen te gaan, en zei hij: ‘Doe je dát aan?’ En hup, dan stond ik weer voor mijn kledingkast om me in een andere broek of bloes te hijsen. In het begin zag ik daar de ernst niet zo van in, maar het ging van kwaad tot erger. Op een gegeven moment begon hij ook commentaar te leveren op mijn posts op Instagram. Dat deed hij heel geniepig. Als ik een foto plaatste, stuurde hij me een zogenaamd lief, waarschuwend berichtje, bijvoorbeeld om te zeggen dat ik er niet zo fraai op stond, een lichte onderkin had of dikker leek dan ik in werkelijkheid was. Maakte ik een spelfout, dan kreeg ik dat ook onmiddellijk te horen, of hij reageerde met: ‘Dat zet je toch niet op je Instagram!’ Op een gegeven moment zat ik in een soort kramp en durfde ik helemaal niets meer te posten. Ik was bang om steeds op mijn vingers te worden getikt.
Ik doe aan zaalvoetbal, en na onze kampioenswedstrijd werd er een groepsfoto van ons gemaakt die op de Facebookpagina van de vereniging werd gezet. Ik zat nog in de kantine een beetje na te genieten met mijn teamgenootjes, toen mijn mobiel begon te tringelen. Het was een bericht van Timo. Hij feliciteerde me met de overwinning, maar liet meteen ook even weten dat hij die groepsfoto had gezien en ik by far de molligste van het team was. Een half jaar geleden zijn we uit elkaar gegaan. Met twee koffers en mijn zelfbeeld aan gruzelementen stond ik bij mijn beste vriendin op de stoep. Die avond heb ik haar verteld over Timo’s manipulatieve kant en hoe ik daar de laatste maanden aan onderdoor was gegaan. Ik liet haar alle berichtjes lezen – ze schrok er enorm van.
We zijn achter de laptop gaan zitten en hebben Timo geblokkeerd op al mijn socialmediakanalen. Even was het stil, maar daarna begon de ellende opnieuw. Timo had meerdere fakeprofielen aangemaakt en bleef me via Instagram en Facebook dagelijks lastigvallen en gemene berichten sturen. Ik was lelijk, dik, dom, een varken. Noem het maar op. Al die persoonlijke aanvallen zijn shit, maar er valt mee te leven. Veel erger vind ik het dat hij nu ook steeds comments op mijn zakelijke pagina plaatst. Ik ben businesscoach en al zijn berichten worden dus ook door mijn klanten gelezen.
Ik heb aangifte gedaan tegen mijn ex. Hij heeft alles afgezwakt bij de politie, alsof ik het erger zou maken dan het in werkelijkheid is. Ook beweert hij dat de fakeprofielen niet van hem afkomstig zijn. Op dit moment loopt het onderzoek nog, maar het is een ingewikkeld geval. Mensen kunnen vanaf verschillende computers en IP-adressen accounts aanmaken, dus bewijzen is moeilijk.”
Savanne (31) kreeg op haar verjaardag de ‘oude’ iPhone van haar vriend cadeau. Zij dacht dat hij dit deed om haar te verrassen, maar in werkelijkheid werd dit mobieltje een middel om continu al haar gangen na te gaan. “Robert regelde alles: hij zette mijn contacten erop, de juiste apps en hij verzon een pincode. Op een avond zat hij opeens met mijn telefoon in zijn handen. Hij zei dat hij even iets wilde opzoeken, maar ik had duidelijk gezien dat hij in mijn WhatsApp-berichten aan het neuzen was. Dat voelde niet fijn. De volgende dag heb ik de code gewijzigd, maar toen hij daarachter kwam, werd hij boos en heel achterdochtig. Had ik soms iets voor hem te verbergen? We woonden niet samen en meestal appte ik Robert nog even voor het slapengaan, of hij mij. Als hij zag dat ik na ons laatste appcontact nog online was geweest, kreeg ik daar een opmerking over in de trant van ‘Zo, jij was nog laat wakker’ of ‘Met wie was je aan het appen?’. Als ik dit nu aan iemand vertel, begrijp ik zelf ook niet dat ik dat van hem heb gepikt.
Een jaar geleden vond ik die onzekerheid nog aandoenlijk en in plaats van mijn gezonde verstand te gebruiken, deed ik mijn best om hem ervan te overtuigen dat ik heus wel eerlijk was en niets achter zijn rug om aan het doen was. Roberts gedrag gaf me gaandeweg echter een steeds beklemmender gevoel. Als hij mij een berichtje stuurde en aan de blauwe vinkjes zag dat ik het gelezen had, maar niet meteen reageerde – bijvoorbeeld omdat ik in een vergadering zat, uit eten was met vriendinnen of even geen wifi had – belde hij me op. Soms had ik wel twintig gemiste oproepen in tien minuten. Wat ben je aan het doen? Waarom reageer je niet? Robert had tijdens zijn werk zeeën van tijd om te appen en verwachtte dat ook van anderen. En zeker van mij.
Toen ik na een vriendinnenavondje thuiskwam en Robert briesend op de stoep aantrof, was ik er helemaal klaar mee. Hij wilde weten waar ik had gezeten die avond en waarom ik tegen hem had gelogen. Ik had hem die ochtend verteld dat ik met mijn vriendin had afgesproken. We zouden bij haar thuis wat drinken, maar dit plan wijzigde halverwege de dag: het werd het een avondje in de kroeg, aan de andere kant van de stad. Absurd dat hij daar zo heftig op reageerde! Ik heb hem niet eens binnengelaten, zo boos was ik. De dag erop heb ik onze relatie verbroken en die mobiele telefoon ingeleverd. Ik was dat claimende, controlerende gedrag opeens zo ontzettend beu. Die nacht heb ik eindeloos gepiekerd over hoe hij wist dat ik die avond ergens anders was. Wat ik vermoed is dat hij mijn locatie via een speciale app of een programmaatje in de gaten heeft gehouden. Hoe paranoïde kun je zijn?!”
Hesters (34) ex-partner Sebastiaan maakte haar het leven zuur door, nadat zij het had uitgemaakt, de vreselijkste foto’s van haar online te plaatsen. Het ging van kwaad tot erger.
“Ik had mijn relatie met Sebastiaan al veel eerder moeten beëindigen: hij ging vreemd, had een kwade dronk en was heel manipulatief. Hij dreigde er ook altijd mee dat hij me nooit zou loslaten als ik besloot bij hem weg te gaan. Vorig jaar, na de zomer, hield ik het niet langer uit en heb ik toch mijn koffers gepakt. Ik ging bij een vriendin wonen en was doodsbang voor wat er zou gebeuren. Diezelfde avond nog zag ik dat hij me had getagd in zijn Facebookberichten. Het waren allemaal vakantiefoto’s waar ik heel slecht op stond, foto’s die je normaal gesproken meteen van je telefoon zou verwijderen.
Ik heb op mijn achttiende een verkeersongeluk gehad en er een lelijk litteken in mijn gezicht aan overgehouden. Puur om mij te zieken heeft hij allemaal beelden uitgekozen waarop dit goed zichtbaar is. Ik heb hem meteen geblokkeerd en de tagfunctie uitgezet. Uiteraard bleef het daar niet bij. Sebastiaan heeft meerdere Facebookpagina’s aangemaakt, onder mijn naam en met mijn foto als profielfoto. Uit mijn naam heeft hij vrienden en familie de meest verschrikkelijke berichten gestuurd. Ik heb iedereen gebeld om te zeggen dat ze niet van mij afkomstig waren en ben een paar maanden terug naar de politie gegaan om aangifte te doen. Zij namen het erg serieus, maar vervolgens bleef het heel lang stil.
Ik heb nog steeds niet gehoord hoe nu verder. Die fakeprofielen zijn inmiddels niet meer online. En ik heb zelf ook elke vorm van sociale media verwijderd. Wat het des te enger maakt, is dat Sebastiaan ook in de gaten houdt wat mijn vrienden doen en waar ze zijn. Laatst waren mijn vriendinnen naar de bioscoop, en een van hen had dat van tevoren op Instagram gezet. Ik zou meegaan, maar voelde me op het laatste moment niet zo lekker. Dat was maar goed ook, want Sebastiaan stond bij de ingang van de bioscoop! Natuurlijk op zoek naar mij. Dat was overigens niet de eerste keer dat hij precies wist waar mijn vriendenclubje uithing. Mijn vriendinnen weten allemaal van mijn situatie en proberen nu wel rekening met mij te houden door mijn naam niet te noemen en geen foto’s te plaatsen waar ik op sta. Maar ik kan ze natuurlijk niet verbieden iets over hun festivals, feestjes et cetera te posten. Al dit gedoe heeft er wel voor gezorgd dat ik steeds banger om met mijn vaste vrienden op stap te gaan en het grootste deel van de tijd alleen zit. Zo erg beheerst mijn ex op dit moment mijn leven.”
Wat is stalking?
Stalking is het stelselmatig, opzettelijk en ongewenst inbreuk maken op de privacy van een ander, met het doel de ander te dwingen iets (niet) te doen of vrees aan te jagen. De ‘klassieke vorm’ is het volgen van iemand op straat, of het herhaaldelijk zichtbaar zijn of letterlijk voor de deur staan. De laatste jaren zijn er steeds meer gevallen van digitale stalking.
Bijvoorbeeld het verspreiden van foto’s of filmpjes van het slachtoffer op social media, of hacking om achter gegevens te komen. Volgens de meest recente cijfers van het CBS vonden er in 2016 2935 officiële gevallen van stalking plaats in Nederland. In 2017 waren dat er iets minder (2840), maar deskundigen vermoeden dat de daadwerkelijke aantallen veel hoger liggen. Vermoedelijk krijgt 15 procent van de bevolking met stalking te maken.
Bron: Stichting Movisie, CBS
Word jij gestalkt?
- Blijf er niet alleen mee rondlopen, maar deel je zorgen met familie en vrienden en doe aangifte bij de politie.
- Blokkeer de stalker op sociale media.
- Wijzig al je wachtwoorden en deel je plannen nooit online. Stalkers kijken vaak mee via de socialmedia-accounts van anderen.
- Stalkers willen een persoonlijke band met hun slachtoffer behouden. Ga daarom niet in discussie en verbreek echt alle vormen van contact.
- Koop een prepaidtelefoon.
- Zet je locatievoorzieningen uit.
Doe aangifte
Soms is het lastig om de keuze te maken om wel of geen aangifte te doen. Wellicht ben je bang dat de politie je niet serieus zal nemen of ben je angstig voor de consequenties. Want wordt het niet alleen maar erger als je stalker weet dat je aangifte hebt gedaan? Maar vergeet niet dat stalken een ernstig delict is. Het is dus goed om er wel mee naar de politie te gaan. Het advies is om een logboek bij te houden, met de datum, het tijdstip en de locatie. Hoe word je gestalkt: gaat het via WhatsApp, zijn het ongewenste mailtjes of telefoontjes, en waren er getuigen? Uiteraard wil je alle nare berichten het liefst meteen uit je telefoon verwijderen, maar door ze te bewaren, heeft de politie meer bewijs in handen. Want stalken, of het nu om bedreiging gaat, om identiteitsfraude of smaad en laster, is bij wet verboden en moet stoppen. De straf voor stalking loopt uiteen van een taakstraf tot een (onvoorwaardelijke) gevangenisstraf. In de wet staat dat er een maximale gevangenisstraf van drie jaar voor stalking kan worden opgelegd. De dader kan ook een contact-, gebieds- of locatieverbod krijgen.
Bron: Slachtofferhulp Nederland
Tekst: Natasja Bijl | Beeld: BSR
