Lisa Loeb: 'Hoe kan iemand die zo blond is nou de slimste mens winnen?'

Lisa Loeb (33) is presentator, schrijver en cabaretier. In Marie Claire schrijft ze over wat haar raakt en niet meer loslaat.

Ik heb een raadsel

Een vader en zijn zoon komen terecht in een auto-ongeluk. De vader is op slag dood, en in een race tegen de klok wordt de zoon naar het ziekenhuis gebracht voor een zware operatie. Als hij de operatiekamer binnen wordt gereden, schrikt de chirurg en zegt: ‘Stop! Ik kan deze jongen niet opereren, want dit is mijn zoon.’ Hoe kan dat?

A De jongen is geadopteerd

B De jongen heeft twee vaders

C De vader heeft zichzelf gekloond. De kloon is omgekomen en de chirurg is de originele vader.

Het juiste antwoord: geen van allen. De chirurg is namelijk de moeder van de jongen.

Had jij het goed? Ik moet eerlijk zijn: de eerste keer dat ik dit raadsel hoorde, kwam ik er niet op dat de chirurg gewoon een vrouw is. En ik noem mezelf nog wel vol trots opperfeminist! Ook mijn ouders, de mensen die mij de meest feministische opvoeding hebben gegeven die ik me maar kan wensen, kwamen er niet uit.

Antwoord C is letterlijk ontsproten aan het brein van mijn vader. Het lijkt misschien een grapje, een instinker. Maar ik denk dat het symbool staat voor iets groters. 85% van de Nederlanders geeft namelijk niet het juiste antwoord, en dat is pijnlijk. Zolang we onbewust denken dat een chirurg per definitie een man is, en iemand die het grootste deel van de zorg voor kinderen op zich neemt een vrouw, is het moeilijk om echte gendergelijkheid te bereiken. Dat merk ik ook in mijn werk.

Na afloop van mijn cabaretvoorstellingen krijg ik regelmatig te horen: ‘Vrouwen hebben van nature geen humor, maar jij wel’. Dat vind ik altijd heel knap verwoord, want het is een compliment en een belediging ineen. En laten we het eens omdraaien. Zouden zij ooit tegen een man zeggen dat hij niet geschikt is voor een bepaald beroep, puur en alleen omdat hij een man is?

Toen ik in 2021 De Slimste Mens won, waren de toetsenbordridders op twitter ook zeer verbaasd. ‘Hoe kan iemand die zo blond is nou De Slimste Mens winnen?’ Iemand opperde: ‘Ze heeft vast hulp van haar man gehad.’ Maar over mijn opvolger Jacob Derwig hoorde ik niemand zeggen dat hij alleen gewonnen had omdat zijn vrouw Kim van Kooten alle antwoorden wist. Hij heeft dan ook geen blond haar, misschien ligt het daaraan.

In theorie vinden we mannen en vrouwen gelijkwaardig in Nederland, alleen laat de praktijk dat nog helemaal niet zien. Vrouwen zijn zwaar ondervertegenwoordigd in de politiek, de media en het bedrijfsleven. En als ze zichtbaar zijn op deze posities, krijgen ze veel meer shit over zich heen dan hun mannelijke evenknieën. Ik denk dat onbewuste vooroordelen, die het raadsel laat zien, daar een grote rol in spelen en dat we ons hier actief tegen moeten verzetten. Zodat we een betere maatschappij krijgen voor iedereen, waarin mensen bij een chirurg niet eerder aan een gekloonde man denken dan aan een vrouw.

Vanaf nu schrijft Lisa ook maandelijks een online column voor Marie Claire. Volgende maand online!

Tekst: Lisa Loeb