De cijfers rondom de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie schetsen geen rooskleurig beeld. Daarnaast lijkt de ziekte vrouwen veel vaker te treffen dan mannen. Hoe kan dat precies?
Waarom krijgen vrouwen het vaker?
Door de vergrijzing is het aantal mensen met dementie sinds 1950 verzesvoudigd, zo stelt de stichting Alzheimer Nederland. Concreter: 1 op de 7 mannen krijg dementie. Voor vrouwen ligt dit aantal veel hoger: 1 op de 3 krijgt de ziekte. We horen je denken, waarom treft de ziekte vrouwen zoveel vaker?
Lange tijd schoven wetenschappers de hogere dementiekans bij vrouwen af op het feit dat zij langer leven. Twee nieuwe onderzoeken naar het onderwerp vermoeden echter dat het ergens anders doorkomt. De nieuwe onderzoeken, beiden uitgevoerd aan de Universiteit van Chicago, werden op 21 januari 2024 gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports en op 17 februari 2024 in Molecular Neurodegeneration op 17 februari 2024.
Frank van der Lende wil meer bekendheid voor dementie: ‘Ik voelde me erg alleen toen mijn vader die diagnose kreeg’
Oestrogeenproductie
Aan de Universiteit van Chicago ontdekten wetenschappers dat het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer niet alleen gerelateerd is aan leeftijd, maar ook aan de darmmicrobiota en oestrogeenproductie.
Om tot deze resultaten te komen, onderzochten de wetenschappers zieke mannelijke en vrouwelijke muizen, waarbij ze analyseerden hoe de knaagdieren reageerden op de ziekte. Een van de manieren waarop ze dit deden, was door de eierstokken van bepaalde muizen te verwijderen – hierdoor stopte dus de productie van oestrogeen. Wat bleek? De Alzheimer-markers van die muizen waren gedaald. Om te dubbelchecken of oestrogeen echt de ‘boosdoener’ is, kregen die muizen vervolgens estradiol toegediend. Dit zorgt voor een verhoogde hormoonspiegel. En jawel, de Alzheimer-markers stegen toen weer.
“Oestrogeen lijkt de drijvende kracht te zijn achter de veranderingen die we zien in de pathologie van de ziekte van Alzheimer”, vertelt mede-auteur Sangram Sisodia over het onderzoek. “We zien in dit onderzoek dat de oestrogeenspiegel altijd invloed heeft op amyloïde afzettingen.” Amyloïde is een eiwit dat een grote rol speelt bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Deze eiwitten klonten samen tussen de hersencellen. “Als je de oestrogeenbron bij muizen in een zeer vroeg stadium wegneemt, verdwijnt de amyloïde afzetting. Dat is vrij opmerkelijk.”
Hormonen die het darmmicrobioom beïnvloeden
In het tweede onderzoek ontdekten wetenschappers de potentiële betrokkenheid van de darmflora bij het optreden van de ziekte van Alzheimer. Na de muizen een onderzochte medicatie te hebben gegeven die invloed heeft op de darmflora, constateerde het team positieve veranderingen, maar alleen bij mannelijke muizen. Dat het niet bij vrouwelijke muizen werd geconstateerd, kan ook door vrouwelijke hormonen zorgen.
“Het is mogelijk dat oestrogenen de samenstelling en overvloed van bepaalde soorten bacteriën beïnvloeden”, licht Sisodia toe. Bacteriën produceren metabolieten en enzymen en die kunnen hierdoor veranderen, en dat heeft weer een extra impact op de hersenfunctie.
Nader onderzoek zal deze resultaten moeten verklaren. “Als we bepaalde doelmoleculen kunnen identificeren (…), kunnen we misschien een medicijn ontwikkelen om de effecten te verminderen. Ik denk dat dit een uitstekende therapeutische benadering kan zijn, op zijn minst voor 50 procent van de bevolking”, concludeerde onderzoekster Sisodia.
Bron: Marie Claire France | Beeld: Adobe Stock
